Αδίαντο

Αδίαντο

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι ADIANTUM capillus – veneris (Αδίαντο ή κόμη της Αφροδίτης). Ανήκει στην οικογένεια των Πολυποδιϊδών. Φύεται σε όλο τον κόσμο. Το γένος Adiantum περιλαμβάνει 200 περίπου είδη. Στη χώρα μας υπάρχει μόνο το συγκεκριμένο είδος και το συναντούμε με τις ονομασίες πολυτρίχι, μαλλόχορτο, σκορπίδι, φύτσι του νερού, καλίτριχον, πηγαδόχορτο, κόμη της Αφροδίτης, ψαλλιδόχορτο, βροντοτρίχι.
Είναι ποώδης, πολυετής φτέρα που αυξάνεται καθ’ ομάδας και το μήκος της φτάνει τα 25 έως 40 εκατοστά. Έχει ρίζωμα οριζόντιο. Φύλλα σύνθετα μήκους μέχρι 60 εκατοστά. Είναι ανθεκτικά τον χειμώνα με μίσχους καστανόμαυρους, γεμάτους λέπια στη βάση. Φυλλάρια με έλασμα σε ζωηρό πράσινο χρώμα, κυκλικά, σφηνοειδή στη βάση, με ελαφρά σχισίματα στις άκρες, παρόμοια με μικρές βεντάλιες. Οι μικροσκοπικοί σπόροι του φυτού ωριμάζουν από Ιούλιο μέχρι Αύγουστο.
Το συναντούμε σε ασβεστολιθικούς βράχους, σε στόμια σπηλαίων, τοιχώματα πηγαδιών, πηγές, σε σχισμές βράχων σε υγρές περιοχές κοντά στη θάλασσα, γιατί είναι υγρόφιλο και σκιόφιλο φυτό.

Ιστορικά στοιχεία:
Η ονομασία Αδίαντο (α-δίαντο = μη υγρανθείς) προέρχεται από το ότι δεν μουσκεύεται μέσα στο νερό. Η λατινική ονομασία Capillus- Veneris σημαίνει κόμη της Αφροδίτης και αναφέρεται στη Θεά του Έρωτα που αναδύθηκε από τα κύματα με στεγνά μαλλιά.
Ήταν βότανο γνωστό από την αρχαιότητα ως τονωτικό των μαλλιών. Ο Διοσκουρίδης το χρησιμοποιούσε εναντίον του άσθματος και το αποκαλούσε «μαλλιά της Αφροδίτης». Ο Πλίνιος το χρησιμοποιούσε για τον ίδιο λόγο.
Το βότανο εδώ και χιλιετίες χρησιμοποιήθηκε σε όλο τον κόσμο για πιτυρίαση, αλωπεκία και εμμηνορροϊκές δυσκολίες.
Ο Κούλπεπερ αναφέρεται στο βότανο ως εξής – «αυτό και όλα τα είδη φτέρης είναι χρήσιμα για την θεραπεία του βήχα, άσθμα, πλευρίτιδα και επειδή είναι επίσης απαλό διουρητικό είναι χρήσιμο και σε ίκτερο, άμμο των νεφρών και ακαθαρσίες των νεφρών»
Στη Γαλλία τα φύλλα και το ρίζωμα το έκαναν σιρόπι που αποκαλούσαν «Sirop de Capillaire» που ήταν δημοφιλές για προβλήματα του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, όπως βήχα ή υπερέκκριση βλέννας.
Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιήθηκε ως μέσον κατά της τριχόπτωσης. Ήταν ευρέως γνωστό με την ονομασία πολυτρίχι και αυτό διότι πίστευαν ότι έχει την ιδιότητα να προκαλεί τριχοφυΐα. Κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώθηκε στην πράξη στην πορεία των αιώνων, όμως αναμφισβήτητα έχει την ιδιότητα να τονώνει τα μαλλιά.
Στην Κρήτη χρησιμοποιούσαν το φυτό, που συναντούσαν στα πηγάδια ή τους τοίχους των υγρών σπηλαίων, για προβλήματα δυσμηνόρροιας. Αναφέρεται επίσης η χρήση του για την θεραπεία πληγών και σπυριών μαζί με αθούβαλη (ανθρακιά) και λάδι ως κατάπλασμα.
Στη Νότιο Αμερική η χρήση του φυτού (στα μέρη που βρέχει ο Αμαζόνιος) γίνεται εδώ και χιλιετίες. Οι Περουβιανοί παρασκεύαζαν τα φύλλα του φυτού ως έγχυμα ή σιρόπι και το χρησιμοποιούσαν ως διουρητικό ή ως αποχρεμπτικό (για να καλμάρουν τον βήχα), ως εφιδρωτικό, για την αποκατάσταση της εμμηνόρροιας, να θεραπεύσουν παθήσεις της ουροδόχου κύστης, κρυολογήματα, ρευματισμούς, καούρες, χολόλιθους, αλωπεκία και ξινίλες. Στις ορεινές περιοχές των Περουβιανών Άνδεων, οι τοπικοί μάγοι και θεραπευτές έβραζαν την ρίζα και το χρησιμοποιούσαν για την αλωπεκία, τους χολόλιθους και τον ίκτερο.
Στις περιοχές της Βραζιλίας οι ντόπιοι το χρησιμοποιούν για αλωπεκία, βήχα, βρογχίτιδα, λαρυγγίτιδα, ξηρότητα λαιμού, και για βελτίωση όρεξης, και πέψης, ως τονωτικό της νεφρικής λειτουργίας, να ρυθμίσουν την εμμηνόρροια, και να διευκολύνουν τον τοκετό.
Στην Ινδία όλο το φυτό χρησιμοποιείται για να καλμάρει τις συνέπειες του διαβήτη, κρυολόγημα, βρογχίτιδα, και την ρύθμιση της εμμηνόρροιας. Εξωτερικά χρησιμοποιείται για δοθιήνες, έκζεμα και πληγές. Σε κατάπλασμα το χρησιμοποιούν για δαγκώματα φιδιών, μελισσών κ.α. Στο Νεπάλ μια κόλα που γίνεται από τα φύλλα εφαρμόζεται στο μέτωπο για να ανακουφίσει πονοκέφαλο και στο στήθος για αναπνευστικά προβλήματα.

Συστατικά-χαρακτήρας:
Είναι ένα γλυκόπικρο χόρτο που περιέχει γαλλικό οξύ, άζωτο, αιθέριο έλαιο, βλεννώδεις ουσίες, τανίνη, πικρές ουσίες, τριτερπένια, φλαβονοειδή, φενύλ – προπανοειδή, καροτενοειδή.
Παρά το γεγονός ότι χρησιμοποιείται εδώ και χιλιετίες δεν έχουν γίνει πολλές έρευνες για τη δράση των συστατικών του (αδιαντόνη, αδιαντοξίδη, αστραγαλίνη, β- σιτοστερόλη, καφεικά οξέα, καφειλγαλακτόση, καφειλγλυκόση, καμπεστερόλη, καροτίνες, κουμαρινικά οξέα, κουμαρυλγλυκόση, διπλοπτερόλη κ.α.) <br>
Το 1989 Ιρακινοί επιστήμονες κατέγραψαν τις αντιμικροβιακές ιδιότητες του Αδίαντου ( δρα εναντίον σταφυλόκοκκου, E. Coli, ψευδομονάδες, candida). <br>
Γάλλοι επιστήμονες σε έρευνες απέδειξαν ότι το αιθανολούχο απόσταγμα της ρίζας του βοτάνου δρα εναντίον του ιού που προκαλεί στοματίτιδα με φλύκταινες. Έρευνες σε πειραματικό στάδιο δείχνουν ότι το εκχύλισμα του φυτού έχει τη δυνατότητα να μειώνει τη γλυκόζη στο αίμα.

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:
Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα τα οποία συλλέγουμε Ιούλιο και Αύγουστο.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Το βότανο δρα ως αντιβηχικό, στυπτικό, καταπραϋντικό, αντιπυρετικό, καθαριστικό, εμετικό, μαλακτικό, καθαρτικό, ψυκτικό, τονωτικό, εφιδρωτικό.
Οι θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού βρίσκονται κύρια στα φύλλα του.
Είναι βότανο που ελευθερώνει τον βήχα, δρα σαν διουρητικό και αποχρεμπτικό και βοηθά την περιφερειακή κυκλοφορία του αίματος και στον εγκέφαλο. Μελέτες της δεκαετίας του 1980 απέδειξαν την ισχυρή τονωτική του δράση στο κυκλοφοριακό και τη συμβολή του στις αρρυθμίες.
Έχει καρδιοτονωτικές ιδιότητες και βοηθά στο βγάλσιμο των φλεγμάτων των πνευμόνων, των βρόγχων και της τραχείας. Δρα θετικά σε κυκλοφοριακά προβλήματα στα άκρα, στον εγκέφαλο και τις αρρυθμίες.
Το έγχυμα του φυτού (με γάλα) βοηθά στη βρογχίτιδα, ξηρό βήχα, καταρροή, κρυολογήματα και φαρυγγίτιδα.
Είναι εφιδρωτικό και πολύ καλό εμμηναγωγό. Δίνεται εναντίον της εντερίτιδας.
Για τις πέτρες των νεφρών συνδυάζεται και με άλλα βότανα όπως την αγριάδα ή τις φούντες καλαμποκιού.
Ως έγχυμα ή σιρόπι χρησιμοποιείται ως αποτοξινωτικό σε πρόβλημα αλκοολισμού.
Τα φύλλα χρησιμοποιούνται εξωτερικά σε σκευάσματα ως τονωτικό των μαλλιών και για την πιτυρίδα.
Έχει καλύτερα αποτελέσματα αν χρησιμοποιηθεί φρέσκο. Είναι όμως ασφαλέστερο αν αποξηρανθεί.

Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε ένα κουταλάκι του τσαγιού ξηρά φύλλα και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε 1 έως 3 φλιτζάνια την ημέρα.
Σε σιρόπι πίνουμε 2-3 κουταλιές κοφτές την ημέρα
Για τις πέτρες στις ουροφόρους οδούς βράζουμε 2 κουταλιές του φαγητού με ξηρό βότανο σε 2 φλιτζάνια νερό για 5 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε το ρόφημα κατά τη διάρκεια της ημέρας χωρισμένο σε 3 μέρη.
Για την πιτυρίδα κάνουμε εντριβές στις ρίζες των μαλλιών με κρύο αφέψημα αδίαντου κάθε βράδυ για δύο εβδομάδες.

Προφυλάξεις:
Αν και δεν υπάρχει καμία αναφορά για τοξικότητα του βοτάνου, διάφορες φτέρες περιέχουν καρκινογόνες ουσίες. Επίσης πολλές φτέρες περιέχουν θειαμινάση ένα ένζυμο που απορροφά τις βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Σε μικρές ποσότητες το ένζυμο αυτό δεν είναι επικίνδυνο για ανθρώπους που τρώνε μια διατροφή πλούσια σε βιταμίνες Β. Σε μεγάλες ποσότητες όμως προκαλείται σοβαρό πρόβλημα υγείας. Το ένζυμο αυτό όμως καταστρέφεται με το μαγείρεμα ή την αποξήρανση του φυτού. Κατά συνέπεια η σωστή δοσολογία ή η χρήση του φυτού αφού το αποξηράνουμε δεν εμπεριέχει κινδύνους.