ΔΙΔΑΧΕΣ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

ΔΙΔΑΧΕΣ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Η ΚΕΝΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΘΥΓΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ
Κενοδοξία εἶναι μία ἄτακτος ὄρεξις, νὰ ἐπιδείχνῃς, καὶ νὰ φανερώνεις τὴν ἀξία σου καὶ εὐγένιαν,
ἢ κάποια ἀγαθοεργίαν, διὰ νὰ λάβεις ἔπαινον, ἢ τιμή, ἢ φήμη, ἢ δόξα, ἢ εὐλάβεια.
Ἔπαινος εἶναι νὰ ἐγκωμιάζεις κάποιον μὲ ἀγαθὰ λόγια, διὰ τὴν ἀρετήν του.
Τιμὴ εἶναι νὰ τὸν προσέχεις καὶ νὰ τὸν εὐλαβεῖσαι εἰς σημεῖον τῆς αὐτοῦ ἐκλεκτότητος.
Φήμη εἶναι μία φανέρωσις καὶ μαρτυρία τοῦ λαοῦ σὲ κάποιο ἔργο τιμημένο.
Δόξα εἶναι μία καθαρὰ ἐπίγνωσις τῆς ἀξιότητος τῶν ἄλλων, ἑνωμένη μὲ ἔπαινον.
Εὐλάβεια εἶναι μία πρᾶξις μὲ τὴν ὁποίαν τιμᾷς πρεπόντως τοῦ πλησίον τὴν ἀγαθότητα.

ΟΙ ΘΥΓΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΚΕΝΟΔΟΞΙΑΣ ΕΙΝΑΙ 7
α) Ἡ καύχησις, ὅταν ὑψώνεις τοῦ λόγου σου μὲ λόγια περισσότερον, ἀπὸ ὅσον εἶναι εἰς τὴν εὐγένειαν, ἢ εἰς τὴν γνῶσιν, ἢ πλοῦτον κ.ἅ.
β) Ἡ εὕρεσις καινῶν πραγμάτων, ὡσὰν νὰ εἴπωμεν, νὰ εὕρης νέαν μέθοδον νὰ κάνεις φαγητά, φορέματα καὶ ἕτερα καὶ νὰ κάνεις τοὺς ἄλλους νὰ σὲ θαυμάζουσιν.
γ) Ἡ ὑποκρισία, ὅταν ὑποκρίνεσαι καὶ προσποιεῖσαι ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἐναρετότερος, τὸ ὁποῖον ἂν κάνεις διὰ νουθεσία ἄλλων ἁμαρτάνεις.
δ) Ἡ δυσπείθεια, δηλ. τὸ πεῖσμα.
ε) Ἡ ἀσυμφωνία.
στ) Ἡ φιλονικεία.
ζ) Ἡ παρακοή.
Αὐτὰ τὰ ἑπτὰ εἶναι ἁμαρτήματα ἄπρεπα, ἀμὴ ὄχι θανάσιμα· ἔξω νὰ τὸ κάνει κάποιος διὰ καταφρόνησιν τοῦ Θείου νόμου, ἢ πολὺ σκάνδαλον τοῦ πλησίον.

Κάνε αὐτὰ τὰ 3 μὲ ὅσην ἔχεις δύναμιν διὰ νὰ φύγεις παντελῶς τὴν κενοδοξία.
Α) Ἔχε κρυφὲς τὶς ἀγαθοεργίες καὶ ἀρετές σου, νὰ μὴν τὶς γνωρίσει κανείς.
Β) Ὅταν σὲ ἐπαινοῦν οἱ ἄνθρωποι, συλλογίσου τὶς ἁμαρτίες σου καὶ ἔχε πόνον καὶ λύπην καρδίας εἰς τὸν ἔπαινον ὅπου σου δίδουσι διὰ τὴν ὀλίγην ἀρετὴν ὅπου βλέπουσι ἀλλὰ τὶς ἁμαρτίες σου δὲν ἠξεύρουν.
Γ) Πρόσφερε καὶ δίδε τῷ εὐεργέτῃ Θεῶ κάθε σου ἔπαινον ὅτι αὐτὸς εἶναι αἰτία παντὸς ἀγαθοῦ, καὶ αὐτῶ πρέπει πάσα δόξα καὶ εὐχαριστία διότι ὅσον καλὸν καὶ ἂν ἔπραξες δὲν πρέπει νὰ καυχηθεῖς οὔτε νὰ κενοδοξήσης, ὅτι ἄνευ τῆς θείας βοηθείας καὶ χάριτος, τίποτα δὲν κατώρθωνες ἀπὸ λόγου σου. Ἐὰν μὴ Κύριος οἰκοδομήσει οἶκον τῶν ἀρετῶν μάτην κοπιῶμεν.

Αμαρτωλών Σωτηρία σελ. 45-47

ΟΙ 8 ΝΟΗΤΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
1η εἶναι, ἡ γνώση τῶν θλίψεων καὶ τῶν πειρασμῶν τοῦ βίου τούτου, ὅπως λέγει ὁ Ἅγιος Δωρόθεος, καὶ ἡ λύπη γιὰ κάθε ζημιὰ ποὺ ἔπαθε ἡ ἀνθρώπινη φύση ἀπὸ τὴν ἁμαρτία.
2η εἶναι, ἡ γνώση τῶν δικῶν μας ἁμαρτημάτων καὶ τῶν εὐεργεσιῶν τοῦ Θεοῦ, ὅπως λέγει ὁ Ἄγ.Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, ὁ Ἅγιος Ἰσαὰκ καὶ πολλοὶ ἄλλοι ἀπὸ τοὺς πατέρες.
3η εἶναι, ἡ γνώση τῶν πρὶν ἀπὸ τὸν θάνατο καὶ τῶν μετὰ τὸν θάνατον δεινῶν, ὅπως λέγεται στὶς θεῖες Γραφές.
4η εἶναι, ἡ κατανόησις τῆς διαγωγῆς στὸν κόσμο τοῦτον τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν μαθητῶν του, καθὼς καὶ τῶν ἔργων καὶ τῶν λόγων τῶν ἄλλων Ἁγίων, Μαρτύρων καὶ Ὁσίων πατέρων.
5η εἶναι ἡ γνώση τῆς φύσης καὶ τῆς ἀλλοίωσης τῶν πραγμάτων, ὅπως λέγουν οἱ Ἅγιοι πατέρες, ὁ Γρηγόριος καὶ ὁ Δαμασκηνός.
6η εἶναι, ἡ θεωρία τῶν ὄντων, δηλαδὴ ἡ γνώση καὶ ἡ κατάνόηση τῶν αἰσθητῶν κτισμάτων τοῦ Θεοῦ.
7η εἶναι, ἡ κατανόηση τῶν νοητῶν κτισμάτων τοῦ Θεοῦ.
8η εἶναι, ἡ περὶ Θεοῦ γνῶσις, ἡ λεγόμενη Θεολογία.

Αὐτὲς εἶναι λοιπὸν οἱ 8 θεωρίες. Οἱ τρεῖς ταιριάζουν σ’ αὐτὸν ποὺ εἶναι ἀκόμη πρακτικός, γιὰ νὰ μπορέσει μὲ τὰ πολλὰ καὶ πικρὰ δάκρυα νὰ καθαρίσει τὴν ψυχὴ τοῦ ἀπ’ ὅλα τὰ πάθη, καὶ κατὰ χάρη ἀπὸ τὸν Θεὸν τὶς ὑπόλοιπες.

Οἱ ἄλλες πέντε ταιριάζουν στὸν θεωρητικό, δηλαδὴ στὸν γνωστικό, ἐπειδὴ φυλάγει καὶ ἐκτελεῖ καλὰ πάντοτε καὶ τὶς σωματικὲς καὶ τὶς ἠθικὲς πράξεις, δηλαδὴ τὶς ψυχικές, ἀπὸ τὶς ὁποῖες καταξιώνεται νὰ γνωρίσει αὐτὲς μὲ σαφήνεια καὶ νοερά. Γιατί ἀπὸ τὴν πρώτη ὁ πρακτικὸς λαμβάνει τὴν ἀρχὴ τῆς γνώσης, καὶ στὴν συνέχεια φροντίζει τὴν ἐργασία καὶ μελετᾷ τὰ νοήματα ποὺ τοῦ δίνονται καὶ προκόβει σ’ αὐτά, μέχρι νὰ φθάσει στὴν κατοχή τους, καὶ ἔτσι αὐτόματα ἔρχεται στὸ νοῦ ἡ ἄλλη γνώση. Ἔτσι ἀκριβῶς συμβαίνει καὶ μὲ τὶς ὑπόλοιπες θεωρίες.
Φιλοκαλία Αγ.Πέτρου Δαμασκηνου τόμ. 17 σελ. 85-87

ΟΙ 3 ΤΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ.
Τρεῖς εἶναι αἱ τάξεις καὶ καταστάσεις τῶν Χριστιανῶν, κατὰ τὸν μέγαν Βασίλειον· ἄλλοι μὲν εἶναι ὡς δοῦλοι, ὅσοι ἀπὸ τὸν φόβον τῆς κολάσεως δὲν κάμνουσι τὸ κακόν· ἄλλοι δὲ εἶναι ὡς μισθωτοί, ὅσοι διὰ τὸν μισθὸν καὶ τὴν ἀπόλαυσιν τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν, ἐργάζωνται τὸ καλὸν καὶ ἄλλοι εἶναι ὡς υἱοί, ὅσοι διὰ τὸ καλὸν αὐτὸ καὶ διὰ μόνην τὴν ἀγάπην τοῦ αὐθέντου τῶν χαίροντες κάμνουσι τὸ ἀγαθόν.
Τώρα ἡμεῖς βλέπομεν, ὅτι καὶ οἱ τρεῖς καταστάσεις αὐτὲς χρεωστοῦσι νὰ φυλάττουν ὅλας τοῦ Κυρίου τὰς προσταγάς· διότι ἄν εἶναι τινὰς Χριστιανὸς εἰς τὴν τάξιν τῶν δούλων, καὶ φοβεῖται νὰ μὴ παιδευθῇ καὶ κολασθῇ, ἀναγκάζεται διὰ νὰ φυλάττῃ ὅλας τὰς προσταγὰς τοῦ αὐθέντου του, καὶ νὰ μὴν ἀμελήσῃ οὐδὲ τὴν παραμικράν του ἐντολήν, ἄν θέλῃ διὰ νὰ γλυτώσῃ ἀπὸ τὴν κόλασιν.
Ἄν εἶναι τινὰς εἰς τὴν τάξιν τῶν μισθίων, καὶ αὐτὸς παρομοίως χρεωστεῖ νὰ φυλάξῃ ὅλα ὅσα τὸν προστάζῃ ἐκεῖνος ὅπου τὸν ἐμίσθωσεν εἰς τὸν ἀμπελῶνα αὐτοῦ, διότι ἄν δὲν τὰ φυλάξῃ δὲν ἠμπορεῖ νὰ λάβῃ τὸν μισθόν του ὁλόκληρον. Ἄν εἶναι τινὰς εἰς τὴν τάξιν τῶν υἱῶν, ἔχει χρέος νὰ φαίνηται ὑπήκοος καὶ εὐάρεστος εἰς τὸν Πατέρα του κατὰ πάντα καὶ νὰ μὴ τὸν λυπῇ οὐδὲ εἰς τὸ παραμικρότατον. «Οὐ τοίνυν ἐστὶ τῶν φοβουμένων τὸ παριέναι τι τῶν ἐντεταλμένων, ἤ ἀμελῶς ποιεῖν· ἀλλ’ οὐδὲ ὁ μισθωτὸς παραβῆναί τι τῶν διατεταγμένων αἱρήσεται· πῶς γὰρ κομίσεται τὸν μισθὸν τῆς ἐργασίας τοῦ ἀμπελῶνος, μὴ πάντα πληρώσας τὰ συμπεφωνημένα;.. τὶς δὲ υἱὸς σκοπὸν ἔχων τὴν τοῦ Πατρὸς εὐαρέστησιν, ἐπὶ τοῖς μείζοσιν αὐτὸν εὐφραίνων, τῶν μικροτάτων ἕνεκεν λυπεῖν αἱρήσεται;» (Προοίμ. τῶν κατὰ πλάτος ὅρων).

Χρηστοήθεια τῶν Χριστιανῶν σελ. 331