Ὁ συγκλονιστικὸς διάλογος τοῦ Μεγάλου Βασιλείου μὲ τὸν Μόδεστο

Ὁ συγκλονιστικὸς διάλογος τοῦ Μεγάλου Βασιλείου μὲ τὸν Μόδεστο

Η μνήμη των Αγίων είναι πάντοτε μια πηγή φωτός μέσα στο σκοτάδι των καιρών, κι εκεί όπου η πίστη δοκιμάζεται, αναφαίνεται η αλήθεια πιο δυνατή από κάθε ανθρώπινη ισχύ. Έτσι και ο Μέγας Βασίλειος, μέσα στην ταραχή της Καππαδοκίας, στάθηκε ως στύλος αμετακίνητος, όταν η αίρεση του Ουάλη σάρωνε τα πάντα και οι καρδιές των ανθρώπων έτρεμαν μπροστά στη βία. Οι διωγμοί, οι βεβηλώσεις, οι φρικαλεότητες έμοιαζαν με θύελλα που θέλησε να ξεριζώσει την ορθόδοξη πίστη· κι όμως, στο κέντρο αυτής της τρικυμίας, ένας άνθρωπος μόνος, διάφανος μπροστά στον Θεό, έγινε φως για τους πολλούς. Θύμιζε τους παλαιούς μάρτυρες που δεν λύγιζαν μπροστά στο ξίφος, επειδή είχαν ήδη παραδώσει την καρδιά τους στον Χριστό.

Η νύχτα της προσευχής έγινε για τον Βασίλειο η ώρα της εσωτερικής πάλης. Η ανθρώπινη φύση γνώριζε τον φόβο, όπως κάθε άνθρωπος γνωρίζει το βάρος της δοκιμασίας. Μα όταν το Άγιο Πνεύμα επισκιάζει, ο φόβος μεταμορφώνεται και η καρδιά ορθώνεται με τη δύναμη που δεν είναι δική της. Γι’ αυτό και στάθηκε μπροστά στον Μόδεστο με πραότητα, σαν να συζητούσε με άνθρωπο οικείο, ενώ απέναντί του είχε τον υπηρέτη της κοσμικής εξουσίας και την ίδια την απειλή του θανάτου. Η γαλήνη του δεν ήταν έπαρση αλλά ησυχία των Αγίων. Η σταθερότητά του δεν ήταν πείσμα αλλά καρπός της θείας παρηγορίας.

Οι λέξεις που αντήλλαξαν δεν ήταν απλώς λόγια ανθρώπων. Ήταν η σύγκρουση δύο κόσμων. Ο Μόδεστος απειλούσε, φώναζε, οργιζόταν, μα κάθε του φράση έπεφτε πάνω σε βράχο. Ο Βασίλειος απαντούσε με την απλότητα που γεννά η αλήθεια. Τί να δημευτεί από έναν άνθρωπο που τίποτε δεν κατέχει; Πού να εξοριστεί αυτός που θεωρεί όλη τη γη ξενιτιά; Πώς να βασανιστεί εκείνος που έχει παραδώσει το σώμα και την ψυχή στην πρόνοια του Θεού; Και πώς να φοβηθεί τον θάνατο αυτός που ποθεί να συναντήσει τον Κύριο τον οποίο αγαπά;

Το μεγαλείο της ομολογίας του δεν ήταν στην αυστηρότητα, αλλά στην τρυφερή εκείνη ταπείνωση που φαντάζει παράδοξο όπλο στα μάτια του κόσμου. Δεν αρνήθηκε τον σεβασμό στην εξουσία, μα ξεκαθάρισε ότι η ψυχή του ανήκει στον Θεό. Δεν ύψωσε φωνή, αλλά ύψωσε αλήθεια. Δεν απέκλεισε τη φιλία, αλλά τη θεμελίωσε στη πίστη και όχι στον φόβο. Έτσι φανερώθηκε η δύναμη του Αγίου Πνεύματος, που κάνει τους ταπεινούς πιο δυνατούς από στρατούς και τους πράους πιο σταθερούς από τους άρχοντες.

Η ομολογία του Μεγάλου Βασιλείου έγινε φως μέσα στην εποχή των διωγμών και σημάδι για τις επόμενες γενιές. Η Εκκλησία στέκει όταν οι Άγιοι της αρνούνται να προσκυνήσουν το ψεύδος, ακόμη κι αν αυτό καλύπτεται με βασιλικά ενδύματα. Και ο Μόδεστος, σπασμένος στην υπερηφάνειά του, αναγκάστηκε να ομολογήσει ότι νικήθηκε από έναν άνθρωπο που δεν είχε καμία εξουσία παρά μόνον την πίστη του.

Η ιστορία αυτή δεν αφορά μόνο το παρελθόν. Μας θυμίζει πόσο αθόρυβα γεννιέται το θάρρος μέσα στην καρδιά που παραδίδεται στον Θεό και πόσο μάταιη φαίνεται η κοσμική απειλή μπροστά στην αλήθεια που δεν μπορεί να αλυσοδεθεί. Μας καλεί να σταθούμε όπως ο Άγιος, χωρίς έπαρση και χωρίς φόβο, αλλά με την αταλάντευτη πίστη που υψώνει τον άνθρωπο πέρα από τις δυνάμεις του κόσμου.

Στο τέλος όλων, ο Μέγας Βασίλειος φανέρωσε τι σημαίνει αληθινός ποιμένας· όχι αυτός που προστατεύει τη θέση του, αλλά αυτός που προστατεύει το ποίμνιο και τη διδασκαλία της Εκκλησίας, ακόμη και με το ίδιο του το αίμα. Το παράδειγμά του παραμένει σιωπηλή υπόμνηση ότι η πίστη δεν αγοράζεται ούτε εκβιάζεται, αλλά ακτινοβολεί μόνο όταν ριζώνει στην καρδιά.

Η γη του Θεού ανοίγει δρόμους εκεί όπου η εξουσία νομίζει πως όλα τελειώνουν. Κι εκεί όπου ο Μόδεστος απειλούσε, ο Άγιος Βασίλειος έσπειρε την αιώνια παρρησία της Ορθοδοξίας που δεν κάμπτεται, δεν φοβάται και δεν σιωπά.

Η γαλήνια μορφή του Αγίου στέκει μέσα στον χρόνο για να θυμίζει ότι η αλήθεια, όταν ενανθρωπίζεται σε καρδιά ταπεινή, γίνεται δύναμη ακατάλυτη.

Η γη της Καισάρειας έγινε μάρτυρας ενός διαλόγου που έκρινε όχι απλώς μια εποχή, αλλά τη διάσωση της ίδιας της ορθόδοξης πίστης.

Σε μια μόνο συνάντηση αποδείχθηκε ποιος κρατά τη δύναμη και ποιος περιφέρει το κενό του.

Σκιρτά η ψυχή μπροστά στη μορφή του Αγίου που δεν λύγισε και στάθηκε σαν θεμέλιο πέτρα για όλους μας.