Μπρόκολο

Μπρόκολο

Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι BRASSICA oleracea var. Italic (Κράμβη η λαχανώδης, ποικιλία η ιταλική). Ανήκει στην οικογένεια των Σταυρανθών που περιλαμβάνει 80 περίπου ποικιλίες. Η κοινή του ονομασία είναι Μπρόκολο.
Είναι ένα είδος λάχανου και προήλθε από το άγριο λάχανο μετά από συνεχείς καλλιέργειες που είχαν βάση την εξέλιξη των ταξιανθιών.
Η καταγωγή του είναι από την Ιταλία εξ’ ου και η επιστημονική του ονομασία.
Είναι ετήσιο και γρήγορα αναπτυσσόμενο φυτό που φτάνει σε ύψος τα 50-90 εκατοστά και φέρει πυκνές ταξιανθίες στο άκρο του κεντρικού άξονα και των κλαδιών.
Τα χρώματα στις ανθοκεφαλές ποικίλουν από πράσινο, μόβ η σκούρο πορτοκαλί ανάλογα με το είδος . Υπάρχουν πολλές ποικιλίες που καλλιεργούνται στις Εύκρατες και ψυχρές περιοχές αφού το μπρόκολο είναι ανθεκτικό στις χαμηλές θερμοκρασίες.

Ιστορικά στοιχεία
Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Ήταν αγαπημένη τροφή των κατοίκων της Ιταλίας την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Είναι το Κύμα ή Κυμάτιον του Γαληνού.
Οι αρχαίοι πίστευαν ότι αν φαγωθεί ωμή πριν την οινοποσία προλαμβάνει τη μέθη. Το ίδιο αναφέρει ο Αγάπιος ο Κρης.
Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιούσαν τα φύλλα του φυτού ως επιθέματα σε πληγές από εκδορές, σε πυώδη τραύματα, σε άχωρο (κασίδα), σε καταπλάσματα επί πόνων στα πλευρά, ρευματισμούς, μαστίτιδα και ως αντιγαλακταγωγό. Ακόμη τα φύλλα τα χρησιμοποιούσαν εξωτερικώς κατά της ποδάγρας, της μεγαλοσπληνίας, κατά της ψώρας, της λέπρας (μετά στυπτηρίας και όξους)κατά των εγκαυμάτων (πάνω στα οποία έβαζαν την στάχτη των ριζών του φυτού), ως εμμηναγωγά, κατά του ικτέρου, κατά των δηλητηριάσεων από μανιτάρια και προς υποστήριξη της ταχείας ανάπτυξης των παιδιών. Τους σπόρους και τα φύλλα του φυτού τα χρησιμοποιούσαν μαζί με ξύδι και σίλφιο για θεραπεία δαγκωμάτων από ποντίκια και σκύλους.
Ο Ιπποκράτης το θεωρούσε ήπιο καθαρτικό, χολαγωγό και θερμαντικό. Ο Ορειβάσιος ως άριστο κατά της αμαυρώσεως, της μεγαλοσπληνίας, του αρθριτισμού και της μελαγχολίας. Ο Πλίνιος κατά της ποδάγρας. Ο Κάτων το θεωρούσε πανάκεια, υποστηρίζοντας ότι χάρη σε αυτό οι Ρωμαίοι επί 600 έτη δεν είχαν την ανάγκη των γιατρών. Ιπποκράτης, Χρύσιππος, Ορειβάσιος, Κάτων, Πλίνιος και άλλοι αναφέρουν ότι τονώνει την όραση, γεγονός που αμφισβητούσαν οι Γαληνός, Αέτιος, Συμεών και άλλοι που υποστήριζαν ότι αντίθετα η όραση με την χρήση του φυτού αυτού αμβλύνεται.

Συστατικά – χαρακτήρας
Το βότανο περιέχει πρωτεΐνες, λίπος, υδατάνθρακες, ασβέστιο, φώσφορο, σίδηρο, βιταμίνη Α, θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, νιασίνη και ασκορβικό οξύ.
Περιέχει σε αφθονία αντιοξειδωτικές ουσίες όπως κερκετίνη, γλουταθειόνη, β-καροτένιοο, ινδόλες,, λουτείνη, γλουκαράτη και σουλφοραφάνη.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται οι ανθοκεφαλές και τα φύλλα. Ο πολλαπλασιασμός γίνεται με τη σπορά είτε απευθείας στους αγρούς είτε σε σπορεία και στη συνέχεια, αφού βγουν τα φυτάρια, γίνεται η μεταφύτευση.
Το μπρόκολο ευνοείται από την υγρασία και θέλει καλό πότισμα όταν φυτευτεί.
Η συγκομιδή των ανθοκεφαλών γίνεται 60-100 μέρες μετά από το φύτεμα ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και την ποικιλία.
Η γεύση του μπρόκολου είναι κάτι ενδιάμεσο μεταξύ λάχανου και κουνουπιδιού.
Τρώγεται βραστό σαν σαλάτα, μαγειρεμένο, ωμό και στο ξύδι (τουρσί).

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Το Μπρόκολο περιέχει ένα εντυπωσιακό συνδυασμό ουσιών με θεραπευτικές ιδιότητες. Διαθέτει εξαιρετική αντικαρκινική δράση, ιδίως κατά του καρκίνου του πνεύμονα, του εντέρου και του μαστού. Όπως όλα τα λαχανικά που ανήκουν στην οικογένεια των Σταυρανθών, έχει την ιδιότητα να επιταχύνει την αποβολή των οιστρογόνων από τον οργανισμό, βοηθώντας έτσι στην καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού. Είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες που μειώνουν τη χοληστερόλη. Εμφανίζει δράση κατά των ιών και του έλκους. Διαθέτει υψηλή περιεκτικότητα σε χρώμιο το οποίο βοηθά στη ρύθμιση της ινσουλίνης και των επιπέδων του σακχάρου του αίματος.
Βοηθά επίσης το συκώτι και το αίμα να αποτοξινωθούν και συμβάλλει στη θεραπεία και άλλων ασθενειών, όπως διαταραχές των νεφρών και της ουροδόχου κύστης, της υψηλής αρτηριακής πίεσης, της αρθρίτιδας, της δυσκοιλιότητας και του άσθματος.
Η συχνή κατανάλωση του μπρόκολου έχει βρεθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του προστάτη και βοηθά παράλληλα στην πρόληψη των καρδιακών παθήσεων.
Η αλλικίνη που περιέχει που βοηθά στη μείωση του κινδύνου εκδήλωσης εγκεφαλικών επεισοδίων και βοηθά στη διατήρηση μιας υγιούς καρδιάς.
Όλες οι τροφές που ανήκουν στην οικογένεια του λάχανου είναι καλό να συνοδεύονται με πρωτεΐνες, γιατί ο συνδυασμός αυτός βοηθά τα αμινοξέα να κατευθυνθούν στον εγκέφαλο γεγονός που συμβάλει στην καλή λειτουργία του.

Παρασκευή και δοσολογία
Κατά το μαγείρεμα καταστρέφεται μέρος της ποσότητας των αντιοξειδωτικών ουσιών και των αντιοιστρογονικών παραγόντων που περιέχει όπως οι ινδόλες και η γλουταθειόνη. Ο βρασμός μειώνει τα επίπεδα της σουλφοραφάνης (η οποία δρα κατά του καρκίνου) κατά 20-30% μετά από 5 λεπτά βρασμού, 40-50% μετά από 10 λεπτά βρασμού και 77% μετά από 30 λεπτά βρασμού. Στον ατμό ή όταν το τηγανίζουμε αναδεύοντας το δεν παρουσιάζεται σημαντική μείωση της πολύτιμης αυτής ουσίας.
Η προστατευτική του δράση συνεπώς είναι πιο ισχυρή όταν καταναλώνεται ωμό ή βρασμένο ελαφρώς στον ατμό. Μισό φλιτζάνι του τσαγιού μπρόκολο την ημέρα βοηθά στην πρόληψη πολλών μορφών καρκίνου.

Προφυλάξεις
Όταν διαλέγουμε Μπρόκολα πρέπει να προσέχουμε το κοτσάνι τους να είναι τρυφερό ιδιαίτερα στο πάνω μέρος. Τα φρέσκα Μπρόκολα δεν διατηρούνται πολύ. Για τον λόγο αυτό να προμηθεύεστε αυτά που θα χρησιμοποιήσετε αμέσως.
Το βότανο προκαλεί συχνά αέρια αλλά αυτό μπορείτε να το αποφύγετε μαγειρεύοντας το λαχανικό σε χύτρα ταχύτητας ή σε πολύ χαμηλή φωτιά. Δεν το παραβράζουμε διότι όσο πιο πράσινο παραμένει τόσο καλύτερα διατηρεί τη χλωροφύλλη του, η οποία εξουδετερώνει τις θειούχες ενώσεις που προκαλούν τα αέρια. Η κατανάλωση του βοτάνου αντενδείκνυται σε όσους υποφέρουν από δυσπεψία, λιθιάσεις και αθριτισμό.

Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.