Ευπατόριο το διατρητόφυλλο

Ευπατόριο το διατρητόφυλλο

Bιότοπος – περιγραφή
H λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Eupatorium petfoliatum (ευπατόριο το διατρητόφυλλο). Ανήκει στην οικογένεια των Συνθέτων. Στο γένος Eupatorium ανήκουν 36 έως 60 είδη, ανάλογα με τον τρόπο ταξινόμησης. Μερικά από αυτά είναι ιθαγενή στο βόρειο ημισφαίριο.
Είναι πολυετές φυτό που φτάνει σε ύψος τα 60 έως 120 εκατοστά. Κορμός στητός, δυνατός, με κυλινδρικό τριχωτό μίσχο, που διακλαδίζεται στην κορυφή.
Τα φύλλα είναι μεγάλα, αντίθετα, ενωμένα στη βάση, λογχοειδή, οδοντωτά με μυτερό άκρο, μήκους από 10 έως 20 εκατοστά ( τα χαμηλότερα είναι μεγαλύτερα). Τα άνθη είναι σε κεφάλια, πολυάριθμα, ελαφρώς κυρτά, με 10 έως 20 λευκά λουλούδια. Eχουν ελαφρύ άρωμα και η γεύση τους στυπτική και έντονα πικρή.

Παρουσιάζεται ποικιλία στο μέγεθος, την τριχοφυΐα, τη μορφή των φύλλων και την εποχή άνθισης.
Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα (έχουν και αρσενικά και θηλυκά όργανα) και γονιμοποιούνται από τα έντομα.
Τα πλέον γνωστά είδη είναι το Ευπατόριο το διατρητόφυλλο, το Eupatorium purpureum (Ευπατόριο το μοβ)- αυτό ήταν ένα από τα πλέον διαδεδομένα θεραπευτικά βότανα των ινδιάνων της Αμερικής, από τους οποίους στη συνέχεια χρησιμοποίησαν και οι άποικοι – και το Eupatorium cannabinum (Ευπατόριο το καννάβινο) το οποίο συναντούμε στη χώρα μας.

Ιστορικά στοιχεία
Είναι βότανο γνωστό από την αρχαιότητα.
Ο Διοσκουρίδης ονόμασε το γένος Ευπατόριο για να τιμήσει τον Μιθριδάτη Ευπάτορα, ο οποίος εκτός από Βασιλιάς του Πόντου ήταν και σπουδαίος βοτανολόγος και χρησιμοποιούσε το ευπατόριο θεραπευτικά.
Είναι βότανο που χρησιμοποιούσαν πολύ οι νέγροι στα νότια των ΗΠΑ για κάθε είδους πυρετό και ως ήπιο τονωτικό.
Η αγγλική ονομασία του βοτάνου (boneset – κοκκαλοδέτης) υπαινίσσεται πως το βότανο χρησιμοποιήθηκε για θεραπεία καταγμάτων, μάλλον όμως οφείλεται στο ότι χρησιμοποιήθηκε για τον δάγκειο πυρετό. Αυτός ονομάστηκε  «πυρετός των οστών» γιατί προκαλούσε τόσο πόνο στα οστά ώστε να νομίζει κανείς πως έχουν σπάσει.
Υπάρχει καταγεγραμμένη και η άποψη, ότι η ονομασία του φυτού οφείλεται στο γεγονός ότι το σχήμα των ενωμένων φύλλων του φυτού (ενωμένα μεταξύ τους), ήταν η αιτία που οι θεραπευτές υπέθεσαν ότι βοηθούσε στα κατάγματα.
Αν και δηλητηριώδες φυτό για ανθρώπους και ζώα (σε υπερβολικές δόσεις) χρησιμοποιήθηκε στη λαϊκή ιατρική για τη μείωση του ουρικού οξέως και την ανακούφιση από την αρθρίτιδα.
Επίσης όμως και για δάγκειο πυρετό, μερικές μολυσματικές ασθένειες, ημικρανία, σκουλήκια εντέρου, ελονοσία και διάρροια. Το έγχυμα του το θεωρούσαν καλό για την γρίπη.
Κύρια είχε εκτιμηθεί για τη δράση του ως αντιπυρετικό ειδικά στον διαλείποντα πυρετό και είχε υιοθετηθεί με λιγότερη επιτυχία σε τυφοειδείς και κίτρινους πυρετούς.

Συστατικά – χαρακτήρας
Είναι πικρό, δριμύ, ξηραντικό, δροσερό ή ψυχρό ανάλογα με το είδος.
Περιέχει πικρό γλυκοσίδιο, την ευπατορίνη, πτητικό έλαιο, γαλικό οξύ, τανίνες, φλαβονοειδή, σεσκιτερπενικές  λακτόνες, διτερπένια, πολυσακχαρίτες, στερόλες, ρητίνη, γόμα και σάκχαρα.
Περιέχει ακόμη βιταμίνες και ανόργανα όπως μαγνήσιο, ασβέστιο, νιασίνη και φωσφόρο.

Aνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα αέρια μέρη των φυτών Ευπατόριο το διατρητόφυλλο και Ευπατόριο το καννάβινο. Από το Ευπατόριο το μοβ χρησιμοποιείται η ρίζα του φυτού. Η συλλογή γίνεται αμέσως μετά την έναρξη της άνθισης του φυτού. Ανθίζει από Ιούλιο έως Σεπτέμβριο.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Το Ευπατόριο το διατρητόφυλλο δρα ως τονωτικό, αντιπυρετικό, εφιδρωτικό, αντισπασμωδικό και χαλαρώνει τις βλεννογόνους μεμβράνες.
Ενεργεί αργά και για μεγάλο διάστημα σε στομάχι, συκώτι, έντερα και μήτρα.
Είναι ίσως το καλύτερο ίαμα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της γρίπης. Ανακουφίζει γρήγορα από τους πόνους και βοηθά το σώμα να αντεπεξέλθει σε οποιονδήποτε πυρετό. Καθαρίζει το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα από τη βλεννώδη συμφόρηση. Η υπακτική του δράση βοηθά το σώμα να καθαρίσει από συσσώρευση αποβλήτων και βοηθά στη θεραπεία της δυσκοιλιότητας.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια για κάθε πυρετό και για γενικό καθαρισμό του σώματος. Βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων στην αγωγή των μυϊκών ρευματισμών.
Σε μέτριες δόσεις θεωρείται ήπιο τονωτικό και εφιδρωτικό ειδικότερα όταν το πίνουμε ως έγχυμα ή το χρησιμοποιούμε σε κατάπλασμα για κρυολογήματα και ρευματικούς πόνους. Σε μεγάλες δόσεις είναι εμετικό και καθαρτικό.
Για την αγωγή της γρίπης μπορεί να συνδυαστεί με Αχιλλέα, άνθη Σαμπούκου και Καγιέν ή Τζίντζερ.
Ως βάμμα δίνεται σε ιώσεις, λοιμώξεις και κρυολογήματα, όπου χαρακτηριστικό είναι οι γενικευμένες μυαλγίες, κακουχία, υψηλό πυρετό και πόνοι σε όλο το σώμα.
Το Eupatorium cannabium δρα ως αντιπυρετικό, διουρητικό, προλαμβάνει το σκοβρούτο, καθαρτικό, τονωτικό, χολαγωγό, αποχρεμπτικό, υποβοηθά στην εφίδρωση.
Τελευταία έχει ανανεωθεί το ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο βότανο μετά από μελέτες που αναφέρουν ότι συστατικά του συμβάλουν στην διέγερση του ανοσοποιητικού και ότι αυξάνουν την αντίσταση στις ιογενείς λοιμώξεις.
Συστατικό του φυτού που ονομάστηκε ευπατοριοπικρίνη, πιστεύεται ότι δρα εναντίον των όγκων.
Το Eupatorium puprureum δρα ως διουρητικό, αντιρρευματικό και υποβοηθά την εμμηνορρυσία.

Παρασκευή και δοσολογία
Το Ευπατόριο το διατρητόφυλλο παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-2 κουταλάκια του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και το πίνουμε όσο πιο ζεστό γίνεται τρεις φορές την ημέρα.

Προφυλάξεις
Σε σωστή δόση είναι ασφαλές. Χρειάζεται όμως προσοχή στη χρήση γιατί η τοξικότητα του βοτάνου μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο συκώτι.
Οι παρενέργειες περιλαμβάνουν μυϊκό τρόμο, αδυναμία, δυσκοιλιότητα, ενώ υπερβολική δόση  μπορεί να προκαλέσει θάνατο. Σε μεγάλες δόσεις ενεργεί ως εμετικό και καθαρτικό. Δεν χρησιμοποιείται κατά την διάρκεια του θηλασμού.