ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΤΟΥ ΔΙΩΓΜΟΥ ΤΗΣ ΕΝ ΑΓΙΩ ΟΡΕΙ – ΑΘΩ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΤΟΥ ΔΙΩΓΜΟΥ ΤΗΣ ΕΝ ΑΓΙΩ ΟΡΕΙ – ΑΘΩ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ

«Καὶ πάντες οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονται» (Β΄ Τιμ. 3,12). Με αυτήν την αποστολική βεβαίωση ως πνευματικό στίγμα, παρατίθεται συμπυκνωμένα και με τάξη το χρονικό μνήμης και συνειδήσεως της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου, χωρίς εμπάθεια, με σεβασμό στην αλήθεια και στην ιερότητα του Αγίου Όρους.

Από το 1972, για λόγους πίστεως και συνειδήσεως, η Μονή Εσφιγμένου έπαυσε τη μνημόνευση του Οικουμενικού Πατριάρχη και την πνευματική επικοινωνία με την Ιερά Κοινότητα. Την ίδια περίοδο και άλλες Ιερές Μονές (Καρακάλλου, Σίμωνος Πέτρας, Αγίου Παύλου, Σταυρονικήτα, Ξενοφώντος, Οσίου Γρηγορίου, Κωνσταμονίτου) διατύπωσαν ομοειδείς επιφυλάξεις, όπως μαρτυρούν οι Πράξεις των Συνεδριών του 1972. Προγενέστερα (Νοέμβριος 1971), η Έκτακτη Διπλή Ιερά Σύναξη είχε αναγνωρίσει ότι εκάστη Μονή ενεργεί κατά κρίσιν και συνείδησιν στο ζήτημα της μνημονεύσεως.

Ακολούθησαν μέτρα και πιέσεις: το 1972 ανακλήθηκε ο νόμιμος αντιπρόσωπος της Μονής από τις Συνάξεις και κατ’ επέκταση παρεμποδίστηκε επί δεκαετίες η συμμετοχή της στο κοινό διοικητικό σώμα. Το 1974 επιβλήθηκε πολύμηνος αποκλεισμός από ξηράς και θαλάσσης, με δυσχέρειες σε τροφοδοσία, επικοινωνία και οικονομικές ροές. Το 1979 Πατριαρχική Εξαρχία εισηγήθηκε κυρώσεις, χωρίς τελική εκτέλεση της αποφασισθείσας υπερορίας, ενώ διοικητικές πράξεις και καθαιρέσεις επιβάρυναν το κλίμα.

Με την είσοδο στον 21ο αιώνα ο διχασμός κλιμακώθηκε: από το 2001 καταγράφονται αποφάσεις που αφορούν διαμονητήρια, τραπεζικούς λογαριασμούς, διευκολύνσεις καυσίμων και υπηρεσιακές συναλλαγές, προκαλώντας αίσθημα αποκλεισμού. Το 2002 πατριαρχική πράξη χαρακτήρισε «σχισματικούς» τους πατέρες της Μονής· η αδελφότητα προσέφυγε ενώπιον της Δικαιοσύνης, χωρίς δικαίωση από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Το 2005, με συνοδείες εξαρχειών και αποφάσεων, ανεδείχθη νέα «αδελφότητα» και «ηγούμενος», με βάση διαδικασίες που, κατά την άποψη της Μονής Εσφιγμένου, παρεξέκλιναν από τον Καταστατικό Χάρτη Αγίου Όρους (άρθρα 108, 112, 114) και τον Εσωτερικό Κανονισμό της. Έκτοτε προέκυψαν διεκδικήσεις επί τίτλων, σημείων ταυτότητας (σφραγίδα, έμβλημα) και διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων και επικοινωνιών, ενώ δεν έλειψαν οξείες σκηνές και προστριβές σε Καρυές και μετόχια.

Επί νομικού επιπέδου, η Μονή υπομνηματίζει σταθερά ότι το αυτοδιοίκητο του Άθω, κατά το άρθρο 105 του Συντάγματος και τα άρθρα του Καταστατικού Χάρτη, έχει διττή μορφή: αυτοδιοίκηση εκάστης Μονής και γενική διοίκηση μέσω της Ιεράς Κοινότητος. Η εποπτεία οφείλει να αποσκοπεί στην τήρηση των κανονισμών, χωρίς να προσβάλλει τα interna corporis, παρά μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Κατά την ερμηνεία της αδελφότητος, η εγκαθίδρυση νέας «αδελφότητος» εκτός των ορίων της Μονής, η ανάδειξη «ηγουμένου» χωρίς τις προβλεπόμενες προϋποθέσεις και η μεταφορά αρμοδιοτήτων εκπροσώπησης αντιβαίνουν στο γράμμα και στο πνεύμα του αγιορείτικου δικαίου.

Παρά ταύτα, και εν μέσω παρατεταμένης δοκιμασίας, η Μονή διακηρύσσει ότι ο αγώνας της δεν είναι κοσμικός ούτε διεκδικητικός· είναι ομολογία συνειδήσεως υπέρ της Ορθοδόξου Πίστεως και της ευταξίας της Αθωνικής Πολιτείας, ώστε να επικρατήσει δικαιοσύνη και ειρήνη «ἐν ἀληθείᾳ».

Κατά το ισχύον νομικό και κανονικό πλαίσιο που επικαλούμεθα

•Το Σύνταγμα της Ελλάδος (άρθρο 105) κατοχυρώνει το αρχαίο προνομιακό καθεστώς του Αγίου Όρους, την αυτοδιοίκηση των είκοσι Ιερών Μονών, τη διοίκηση μέσω της Ιεράς Κοινότητος και την εξαίρεση της χερσονήσου από αναγκαστικές απαλλοτριώσεις. Το ειδικό αυτό καθεστώς είναι πνευματικού και θρησκευτικού χαρακτήρα και δεσμεύει την έννομη τάξη. 

Ο Καταστατικός Χάρτης του Αγίου Όρους (Νομοθετικόν Διάταγμα 10/16-9-1926, ΦΕΚ Α’ 309) κυρώνει το εσωτερικό δίκαιο και τον τρόπο διοικήσεως εκάστης μονής (πολίτευμα, εκλογή προϊσταμένων, Γεροντία, μοναχολόγια, δικαιώματα και υποχρεώσεις), αναγνωρίζοντας την αυτοτέλεια της αδελφότητος και τα interna corporis. 

 Ο Οργανισμός της Διοικήσεως του Αγίου Όρους (Π.Δ. 227/1998, ΦΕΚ Α’ 176/28-7-1998) ορίζει την πολιτική διοίκηση ως αυτοτελή δημόσια αρχή για την ανώτατη εποπτεία, κατά το άρθρο 105 του Συντάγματος, χωρίς να αναιρεί το αυτοδιοίκητο των μονών ούτε να υποκαθιστά τα κανονικά τους όργανα. 

 Η τελική Πράξη Προσχωρήσεως της Ελλάδος στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες περιλαμβάνει ειδική Κοινή Δήλωση περί Αγίου Όρους: αναγνωρίζεται ότι το καθεστώς του Άθω, ως εγγυημένο από το άρθρο 105 του Συντάγματος, είναι αποκλειστικά πνευματικό και θρησκευτικό, και η Κοινότητα υποχρεούται να το λαμβάνει υπόψη στην εφαρμογή και προετοιμασία του δικαίου της (τελωνειακές ατέλειες, φοροαπαλλαγές, εγκατάσταση). Αυτό σημαίνει ότι υπερεθνικά σχέδια εκκοσμικεύσεως, τουριστικοποιήσεως ή άρσεως του ἀβάτου δεν επιβάλλονται από το ευρωπαϊκό δίκαιο· αντιθέτως, το ειδικό καθεστώς τυγχάνει ρητής προστασίας. 

Τα θεμελιώδη δικαιώματα της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που δεσμεύουν την Ελλάδα, περιλαμβάνουν ιδίως: την ελευθερία σκέψεως, συνειδήσεως και θρησκείας (άρθρο 9), την ελευθερία συνενώσεως (άρθρο 11) και την προστασία της περιουσίας (Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο, άρθρο 1). Στο πλαίσιο των δικαιωμάτων αυτών, η μοναστική κοινωνία προστατεύεται ως συλλογική έκφανση θρησκευτικής ζωής, ενώ η περιουσία και τα απολύτως αναγκαία μέσα συντηρήσεως δεν μπορούν να στερούνται αυθαιρέτως. 

Κατά την εκκλησιαστική μας μαρτυρία, η αδελφότητά μας συγκροτείται από τους παλαιούς πατέρες που εγκαταβιούν εντός της Μονής και φέρουν την κανονική συνέχεια, και δεν είναι «εξωγενώς εισαχθείσα» ομάδα. Κάθε προσπάθεια αντικαταστάσεως της αδελφότητος με ομάδα μη εγκαταβιουσών μελών, χωρίς τις προϋποθέσεις του Καταστατικού Χάρτη (π.χ. χρονικά κριτήρια, νόμιμη Γεροντία, διαδικασία εκλογής), αντιβαίνει στο εσωτερικό δίκαιο του Άθω. 

 Ως προς τους αποκλεισμούς (τροφοδοσία, φάρμακα, ιατρική συνδρομή, διαμονητήρια), επισημαίνουμε ότι πέραν των κανονικών παραμέτρων εγείρονται και ζητήματα προστασίας της ζωής και της υγείας, της θρησκευτικής ελευθερίας και της ειρηνικής κατοχής των πραγμάτων μας, κατά την ΕΣΔΑ. Οιαδήποτε μέτρα πρέπει να τηρούν την αρχή της αναλογικότητος και να μη συνιστούν πρακτική που οδηγεί σε στέρηση των αναγκαίων προς διαβίωση ή σε ματαίωση της μοναχικής λατρευτικής ζωής. 

Επιπλέον, καταγράφουμε την ανησυχία μας έναντι σχεδίων εκκοσμικεύσεως του Άθω μετατροπή της χερσονήσου σε τουριστικό θέρετρο, οικονομική εκμετάλλευση ακτών και παραλιών, εισηγήσεις περί άρσεως του ἀβάτου ως προτάσεις αντιστρατευόμενες τον πνευματικό σκοπό του Καθεστώτος και τη ρητή ευρωπαϊκή προστασία του ειδικού χαρακτήρος του Αγίου Όρους. Η Εκκλησία βιώνει ιστορικά ότι κάθε απόπειρα «ἑνώσεως ἐν ἀληθείᾳ ἄνευ ἀληθείας» ή εκκοσμικεύσεως, όπως διδάσκει το παρελθόν, γίνεται αφορμή πληγών· και γι’ αυτό ομολογούμε εν υπακοή στην Παράδοση, απορρίπτοντας τάσεις τύπου «Βέκκου» που αλλοιώνουν το φρόνημα. 

Δεν αποσιωπώνται τα πικρά: αποκλεισμοί, στερήσεις, νομικές ή διοικητικές εμπλοκές, πληγές που άφησαν σημάδια σε πατέρες και φίλους της Μονής. Μα όλα αυτά κατατίθενται ενώπιον του Θεού ως δάκρυ προσευχής και παράκλησης, για φώτιση όσων άρχουν και διοικούν, για μετάνοια όπου απαιτείται, για θεραπεία πληγών και αποκατάσταση της ενότητας «ἐν τῇ ἀληθείᾳ καὶ τῇ ἀγάπῃ».

Και τώρα, καταληκτικά και προσευχητικά, υψώνουμε καρδιά και νου προς την Κυρία Θεοτόκο, την Έφορο του Αγίου Όρους: Σκέπασον τη Μονήν ταύτην και πάσαν αδελφότητα του Άθω· σύνεχε τους υπευθύνους «ἐν εἰρήνῃ καὶ σωφροσύνῃ»· κατάπαυσον τη διχόνοια· χάρισαι διάκριση, δικαιοσύνη, ειρηνοποιόν λύση, «ἵνα πάντες ἓν ὦμεν» χωρίς σύγχυση της αληθείας. Με πίστιν, νηφαλιότητα και καρτερία, εμμένομεν στην καλή ομολογία, ελπίζοντες ότι «ὁ Κύριος ποιήσει κρίσιν τῷ λαῷ αὐτοῦ» και θα αναδείξει «ὁδοὺς εἰρήνης» για όλους στο Περιβόλι της Παναγίας. Αμήν.

Από καρδιάς: Στο περιβόλι της Παναγίας ζητούμε όχι νίκες επί ανθρώπων, αλλά αλήθεια με έλεος, δικαιοσύνη με πραότητα και λύση που να δοξάζει τον Θεό και να ειρηνεύει τις ψυχές.

Αν σε αγγίζει αυτή η μαρτυρία, προσευχήσου μαζί μας για ειρήνη, διάκριση και αληθινή ενότητα «ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι».

Από email που μας έχει απεσταλή

•Αποποίηση Ευθυνών

Η παρούσα σελίδα δεν εκπροσωπεί ούτε συνδέεται επισήμως με την Ιερά Μονή Εσφιγμένου. Το μοναστήρι δεν διατηρεί καμία παρουσία στο διαδίκτυο ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όλες οι δημοσιεύσεις της σελίδας αποτελούν ιδιωτική πρωτοβουλία φίλων και υποστηρικτών και δεν δεσμεύουν, ούτε εκφράζουν την επίσημη θέση της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου.