Όσιος Ζήνων και Οι συν Αυτώ Λοιποί Άγιοι

Τετάρτη 12 Ιουνίου κατά το ορθόδοξο εορτολόγιο, εορτάζει ο Όσιος Ζήνων

Βιογραφία

Θεώ σύνεστιν ώσπερ ήλπιζε Ζήνων.

Tο της Γραφής γαρ, ελπίς ου καταισχύνει.

Ο Άγιος Ζήνων κατατάσσεται υπό του Ιππολύτου Delehaye και του Μαχαιρά μεταξύ των Αγίων της Κυπριακής Εκκλησίας και μάλιστα θεωρείται ότι διετέλεσε Επίσκοπος Κυρηνείας. Από τον Μαχαιρά αναφέρεται: «Ζήνωνος του Αγιωτάτου επισκόπου Κιρυναίων».

Στο Συναξάρι της Κωνσταντινουπόλεως γίνεται μνεία χωρίς υπόμνημα την 12ην Ιουνίου «των Οσίων Ζήνωνος και Τριφυλλίου επισκόπου». Ο Τριφύλλιος (βλέπε 13 Ιουνίου) είναι ο γνωστός επίσκοπος Λευκωσίας του 4ου αιώνος μ.Χ., δεν είναι, όμως, βέβαιον κατά πόσον ο μετ' αυτού συνεορταζόμενος Όσιος Ζήνων δύναται να ταυτισθεί με τον Ζήνωνα Κυρηνείας.

Στην Κύπρο όμως υπάρχει και άλλος ένας άγιος με αυτό το όνομα, ο Άγιος Ζήνων επίσκοπος Κουρίου. Ο Άγιος Ζήνων επίσκοπος Κουρίου μαζί με τον επίσκοπο Κωνσταντίας Ρηγίνο, και τον επίσκοπο Σόλων Ευάγριο, υποστήριξαν το αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Κύπρου στην Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο η οποία διενεργήθηκε το 431 μ.Χ. στην Έφεσο της Μικράς Ασίας. Επίσης υπέγραψε τα Πρακτικά της Γ' εν Εφέσω Οικουμενικής Συνόδου.

Τετάρτη 12 Ιουνίου κατά το ορθόδοξο εορτολόγιο, εορτάζει ο Άγιος Συνέσιος ο νέος Οσιομάρτυρας πού μαρτύρησε στη Θεσσαλονίκη

Βιογραφία

Ο Άγιος Οσιομάρτυς Συνέσιος συναριθμείται και αυτός μαζί με τους μοναχούς Βενέδικτο, Τιμόθεο και Παύλο της ιεράς μονής Κωνσταμονίτου (βλέπε ίδια ημέρα), μεταξύ των μοναχών και των απλών Χριστιανών που συνελήφθησαν από τον Ρουμπούτ πασά στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης και στο Άγιον Όρος, αμέσως μετά την έναρξη της Επαναστάσεως του 1821 μ.Χ., οδηγήθηκαν στην πόλη, βασανίσθηκαν ανηλεώς και θανατώθηκαν με μαρτυρικό τρόπο. Εκτενείς πληροφορίες για το βίο και το μαρτύριο του Οσιομάρτυρος μας παραθέτει ο μοναχός Δοσίθεος Κωνσταμονίτης στο έργο του «Νέον Υπόμνημα των νεοφανών Ιερομαρτύρων και Οσιομαρτύρων», το οποίο συνέγραψε πιθανόν μεταξύ των ετών 1830 – 1844 μ.Χ., λίγα χρόνια μετά τα συμβάντα.

Ο Οσιομάρτυρας Συνέσιος καταγόταν από την Ανατολή και ιδιαίτερη πατρίδα του ήταν το χωριό Τρίγλια της επαρχίας Προύσης της Μικράς Ασίας. Όταν έφθασε σε ηλικία γάμου εγκατέλειψε τους οικείους του και γεμάτος ζήλο για τη μοναχική ζωή πήγε στο Άγιον Όρος. Στην αρχή πήγε στη μονή Ιβήρων, όπου μόναζαν ο αδελφός του Θεόφιλος και ο θείος του Γεράσιμος. Με τις δικές τους συστάσεις κατέληξε στη μονή Κωνσταμονίτου. Εκεί βρήκε κάποιο μοναχό Ναθαναήλ, υιό του οικονόμου παπά Δημητρίου από την ιδιαίτερη πατρίδα του. Αυτός τον παρακίνησε και παρέμεινε ως δόκιμος και στη συνέχεια εκάρη μοναχός.

Μετά την Επανάσταση του 1821 μ.Χ. και τις επιδρομές των Τούρκων στις μονές του Αγίου Όρους, και πιο συγκεκριμένα όταν για δεύτερη φορά μοναχοί, και μεταξύ αυτών και ο Συνέσιος, με επικεφαλής τον επίτροπο του Αγίου Όρους Σπανδωνή, οδηγήθηκαν στη Θεσσαλονίκη, φυλακίσθηκαν και με διαταγή του Ρουμπούτ πασά τους βασάνισαν σκληρά με το αιτιολογικό ότι δεν απεκάλυψαν τους κρυμμένους θησαυρούς των μοναστηριών. Επί δυόμιση χρόνια οι μοναχοί, και μαζί μ’ αυτούς και ο Συνέσιος, φυλακισμένοι υφίσταντο τα σκληρά βασανιστήρια, μαρτυρώντας τελικά για την πίστη τους το 1824 μ.Χ.

Λειτουργικά κείμενα

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος γ’. Θείας Πίστεως.

Θεῖον βλάστημα, Τριγλίας πέλων, χαίρων ἤσκησας, ἐν Ὄρει Ἄθῳ, Ὁσιομάρτυς Κυρίου Συνέσιε· καὶ μαρτυρίου ἀνύσας τὸ στάδιον, μαρτυρικῆς ἠξιώθης λαμπρότητος· ὅθεν πρέσβευε, δοθῆναι τοῖς σὲ γεραίρουσι, πταισμάτων ἱλασμὸν καὶ μέγα ἔλεος.

Κοντάκιον

Ἦχος β’. Τοὺς ἀσφαλεῖς.

Ὡς νουνεχὴς καὶ μοναστὴς θεόληπτος, μαρτυρικῆς εὐκλείας κατηξίωσαι, καταπαλαίσας τὸν ἀλάστορα,, τῇ ἀνενδότῳ καρτερίᾳ σου· διὸ διπλοῖς στεφάνοις κατηγλάϊσαι, παρὰ Χριστοῦ Ὁσιομάρτυς ἔνδοξε· διό σε Συνέσιε γεραίρομεν.

Μεγαλυνάριον

Χαίροις τῆς Τριγλίας θεῖος βλαστός, καὶ τῶν ἐν τῷ Ἄθῳ, Μοναζόντων συγκοινωνός· χαίροις ὁ ἀθλήσας, ὐπὲρ Χριστοῦ νομίμως, Συνέσιε παμμάκαρ, Ἀγγέλων σύσκηνε.

Τετάρτη 12 Ιουνίου κατά το ορθόδοξο εορτολόγιο, εορτάζει ο Άγιος Βενέδικτος ο νέος Οσιομάρτυρας που μαρτύρησε στη Θεσσαλονίκη

Βιογραφία

Ο Άγιος Ιερομάρτυς Βενέδικτος γεννήθηκε λίγο πριν την Επανάσταση του 1821 στο χωριό Έζιοβα (ή Έζουβα ή Εζουβά), το σημερινό χωριό Δάφνη της επαρχίας Βισαλτίας των Σερρών ή στο χωριό Αμουρμέη (ή Αμούρμπεκι), σημερινό Καστανοχώρι. Η σύγχυση για την ακριβή γενέτειρα του Αγίου είναι δικαιολογημένη, διότι στην περιοχή ανάμεσα στα δύο αυτά χωριά υπήρχε μετόχι της μονής Κωνσταμονίτου του Αγίου Όρους.

Σε εφηβική ηλικία ο Άγιος πήγε μαζί με τον πατέρα του στο Άγιον Όρος και συγκεκριμένα, όπως ήταν φυσικό, στην ιερά μονή Κωνσταμονίτου. Εκεί ο πατέρας του Αγίου έγινε δόκιμος και στη συνέχεια εκάρη μοναχός, ενώ ο νεαρός ακόμη Βενέδικτος στάλθηκε στον Πολύγυρο, για να διδαχθεί γράμματα. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του και είχε φθάσει σε κατάλληλη ηλικία, επέστρεψε στο μοναστήρι, για να καρεί μοναχός. Η κουρά του έγινε κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Στη μονή ο Άγιος διακόνησε επί σειρά ετών σε όλα τα διακονήματα και όταν έφθασε σε μεγάλη ηλικία χειροτονήθηκε πρεσβύτερος.

Ο Άγιος Βενέδικτος, μαζί με άλλους πατέρες στάλθηκε, για τις ανάγκες της μονής, στο μετόχι της μονής που βρισκόταν έξω από την Καλαμαριά της Θεσσαλονίκης. Η επανάσταση του 1821 μ.Χ., που είχε ως αποτέλεσμα ανάλογες επαναστατικές δραστηριότητες να λάβουν χώρα και στην περιοχή της Μακεδονίας με φοβερά αντίποινα από τις Τουρκικές αρχές, ανάγκασε τους μοναχούς να εγκαταλείψουν το μετόχι. Ο Άγιος Βενέδικτος συνελήφθη από τους Τούρκους του Ρουμπούτ πασά και οδηγήθηκε σιδεροδέσμιος μεζί με αρκετούς μοναχούς από τα μετόχια της γύρω περιοχής στην Θεσσαλονίκη. Στις 12 Ιουνίου 1821 μ.Χ., έπειτα από φρικτά βασανιστήρια αποκεφαλίσθηκε μαζί με πολλούς μοναχούς και προεστούς των γύρω χωριών της Θεσσαλονίκης.

Τη νύχτα, μετά το μαρτύριο, σύμφωνα με τη διήγηση του Βίου, επάνω από τα άταφα λείψανα των Μαρτύρων φαινόταν ένας φωτεινός σταυρός. Οι στρατιώτες που τα φύλαγαν, μόλις αντίκρισαν αυτό το θαύμα ξαφνιάστηκαν και το ομολόγησαν στους Χριστιανούς. Με αφορμή το θαύμα δόθηκε από τις αρχές η άδεια να ενταφιασθούν τα ιερά λείψανα των Μαρτύρων.

Τετάρτη 12 Ιουνίου κατά το ορθόδοξο εορτολόγιο, εορτάζει ο Άγιος Τιμόθεος ο νέος Οσιομάρτυρας που μαρτύρησε στη Θεσσαλονίκη

Βιογραφία

Ο Άγιος Οσιομάρτυρας Τιμόθεος συναριθμείται και αυτός μαζί με τους μοναχούς Βενέδικτο, Συνέσιο και Παύλο της ιεράς μονής Κωνσταμονίτου που μαρτύρησαν στις 12 Ιουνίου (βλέπε ίδια ημέρα). Εκτενείς πληροφορίες για το βίο και το μαρτύριο του Οσιομάρτυρα Τιμοθέου μας παραθέτει ο μοναχός Δοσίθεος Κωνσταμονίτης στο έργο του «Νέον Υπόμνημα των νεοφανών Ιερομαρτύρων και Οσιομαρτύρων».

Ο Οσιομάρτυς Τιμόθεος καταγόταν από τα χωριά της Βεροίας και συγκεκριμένα την περιοχή που υπαγόταν εκκλησιαστικά στη δικαιοδοσία του Μητροπολίτου Βεροίας, όπως παραθέτει χαρακτηριστικά ο βιογράφος Δοσίθεος Κωνσταμονίτης. Οι πληροφορίες που διαθέτουμε είναι εξαιρετικά λιγοστές. Γνωρίζουμε ωστόσο ότι, όταν ο Τιμόθεος ήταν νέος, νυμφεύθηκε. Μετά το θάνατο όμως της συζύγου του, ήλθε στο Άγιον Όρος και τα κελλιά των Καρυών. Επέλεξε τη μονή Κωνσταμονίτου, όπου όμως ο κοινοβιακός βίος της αδελφότητος ήταν σκληρός και εκεί τελικά εκάρη μοναχός και έζησε στην ησυχία για αρκετό χρονικό διάστημα.

Όταν ο Τιμόθεος συνελήφθη μαζί με τους άλλους πατέρες της Μονής και οδηγήθηκε με τη βία στη Θεσσαλονίκη, όπου φυλακίσθηκε, ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία (πάνω από εξήντα ετών). Βασανίσθηκε και μαρτύρησε επί Ρουμπούτ πασά, πιθανώς το 1822 μ.Χ. Έτσι αξιώθηκε του στεφάνου του μαρτυρίου.

Τετάρτη 12 Ιουνίου κατά το ορθόδοξο εορτολόγιο, εορτάζει ο Άγιος Παύλος ο νέος Οσιομάρτυρας από τα Ιωάννινα

Βιογραφία

Ο Άγιος Οσιομάρτυρας Παύλος γεννήθηκε στα Ιωάννινα περί τα τέλη του 18ου αιώνα μ.Χ. και το κοσμικό του όνομα ήταν Πέτρος. Σε μικρή ηλικία έμεινε ορφανός από πατέρα και η μητέρα του τον έστειλε στο Ελληνικό σχολείο του Μπαλάνου για να διδαχθεί τα Ιερά γράμματα από τον Αναστάσιο Μπαλάνο ή Καμικάρη. Ήταν φιλακόλουθος και συμμετείχε στην εκκλησιαστική ζωή και τις ιερές Ακολουθίες στο ναό του Αγίου Ιωάννου της Μπουνίλας ή της Παναγίας της Περιβλέπτου.

Ο Πέτρος, μέσω της κυράς Βασιλικής, ευνοουμένης του Αλή Πασά, συνδέθηκε με τους πατέρες της μονής Κωνσταμονίτου του Αγίου Όρους, τον ηγούμενο Χρύσανθο και τον ιερομάρτυρα Βενέδικτο (βλέπε ίδια ημέρα), οι οποίοι είχαν έλθει στα Ιωάννινα για υποθέσεις της μονής τους. Όταν αυτοί επέστρεψαν στο Άγιον Όρος, τους ακολούθησε και ο Άγιος, και μετά από δοκιμή εκάρη μοναχός στη μονή Κωνσταμονίτου και έλαβε το όνομα Παύλος.

Ο Άγιος συνελήφθη μαζί με άλλους συμμοναστές του κατά την Επανάσταση του 1821, από τον ηγεμόνα Αμπλούτ Ρομπούτ πασά, όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης προέτρεψε τον αρχηγό της Μακεδονίας Εμμανουήλ Παπά να αρχίσει την Επανάσταση από το Άγιον Όρος, και μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη. Εκεί έλαβε μαρτυρικό τέλος, μετά από φρικτά και βάρβαρα βασανιστήρια το 1824 μ.Χ.

Τετάρτη 12 Ιουνίου κατά το ορθόδοξο εορτολόγιο, εορτάζει ο Άγιος Ονούφριος ο εν Κορωνησία

Βιογραφία

Ελάχιστες είναι οι πληροφορίες για τον Άγιο Ονούφριο κι αυτές διασώζονται από τους κατοίκους της Κορωνησίας. «Θεοσεβέστατος και ταπεινός» μόνασε σ’ ένα μοναστήρι του «Γενεθλίου της Θεοτόκου» στην Κορωνησία.Η ταπεινότητά του ήταν τέτοια που δυστυχώς οι άλλοι μοναχοί μη μπορώντας να κατανοήσουν την αγιότητά του, τον περιγελούσαν. Η εμφάνιση όμως δύο θαυμάτων από τον Άγιο άλλαξε αμέσως την εικόνα που είχαν οι άλλοι γι’αυτόν. Σύμφωνα με το πρώτο θαύμα έγινε αντιληπτός από τους συμμοναχούς του όταν επέστρεψε στο μοναστήρι από ένα νησάκι, που λέγετε Βουβάλα, που μάζευαν ξυλεία όπου για αστείο τον είχαν άφησαν οι άλλοι μοναχοί και αυτός μετά από προσευχή έριξε το ράσο του στην θάλασσα και ταξίδεψε επάνω του μέχρι το νησί χρησιμοποιώντας το ως βάρκα. Κατά το δεύτερο θαύμα, έπειτα από προσευχή του απέκτησε γενειάδα μέχρι το έδαφος παρά το γεγονός ότι ήταν σπανός.

Δεν είναι ακριβής ο χρόνος της κοίμησής του. Πάνω από το τάφο του έκτισαν ναό προς τιμήν του. Η μνήμη μου εορτάζεται στις 12 Ιουνίου μαζί με τον συνονόματο του Άγιο Ονούφριο της Αιγύπτου.

(Αποσπάσματα από το βιβλίο «ΑΓΙΟΙ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ» του Κων/νου Ηρ.Δεσπότη-Εκδόσεις Παρακαταθήκη-Θεσσαλονίκη 2009- β΄ έκδοση)

Το παρεκκλήσιο του Αγίου Ονουφρίου

Πρόκειται για πολύ μικρή θολωτή βασιλική της οποίας τα αετώματα στην ανατολική και δυτική πλευρά υπερυψώνονται απ’ τη δικλινή κεραμωτή στέγη για λόγους αισθητικής. Τιμάται στη μνήμη του μοναχού Ονουφρίου που ασκήτεψε εκεί ως την κοίμηση του (μάλλον περί το 1780 μ.Χ.) και ενταφιάστηκε στο εσωτερικό του ναΐσκου.

Ως προς το χρόνο κατασκευής του παρεκκλησίου δε γνωρίζουμε αν το ίδρυσε ο ίδιος ο Όσιος Ονούφριος ή αν πρόκειται για παλαιότερο κτίσμα, το οποίο επειδή συνδέθηκε με τη ζωή του Οσίου πήρε και το όνομά του. Πιθανότερη είναι η δεύτερη εκδοχή και μάλιστα χωρίς να αποκλείεται η βυζαντινή προέλευσή του. Στην τοιχοποιία του χρησιμοποιήθηκαν ακανόνιστοι λίθοι και πλίνθοι με μόνη εξωτερική διακόσμηση μια οδοντωτή ταινία στα γείσα των αετωμάτων. Το κιονοστήρικτο υπόστεγο είναι σύγχρονη κατασκευή Εσωτερικά το εκκλησάκι είναι κατάμεστο από τοιχογραφίες με εμφανή τα τραύματα όχι τόσο του χρόνου όσο της κακοήθειας μερικών νεοελλήνων που χάραξαν πάνω στις εικόνες ονόματα και χρονολογίες, αυτοσυστήνοντας μ’ αυτό το τρόπο τον βανδαλισμό τους. Οι τοιχογραφίες φέρουν τη συνηθισμένη στα χρόνια της τουρκοκρατίας διάταξη σε ζώνες, όπου, κάτω εικονίζονται ολόσωμοι άγιοι, στη μέση στηθάρια αγίων και πάνω σκηνές απ’ το εορτολόγιο. Δε γνωρίζουμε το χρόνο κατασκευής τους, αλλά πιθανότατα έγιναν συγχρόνως με την ιστόρηση του κεντρικού ναού της Παναγίας, δηλαδή το 17ο αιώνα μ.Χ., γεγονός που ενισχύει την άποψη ότι το παρεκκλήσι προϋπήρχε του Οσίου Ονουφρίου.

Το παρεκκλήσι του Οσίου Ονουφρίου συνδέθηκε άρρηκτα με τη ζωή και την ιστορία του γειτονικού παλαιού βυζαντινού μνημείου και γι’ αυτό θεωρείται αναπόσπαστο οργανικό του μέλος. Κλείνοντας την παρουσίαση του ναού της Παναγίας της Κορωνησίας, θα λέγαμε ότι το μνημείο αυτό μπορεί να μη διαθέτει την επιβλητικότητα άλλων βυζαντινών μνημείων, διατηρεί όμως - παρά τις αλλαγές που συντελέστηκαν τόσο στο ίδιο το κτίσμα όσο και στο χώρο που το περιβάλλει - την παλιά του υποβλητικότητα και τη μυσταγωγική του ατμόσφαιρα.

Στην εκκλησία υπάρχει και ένα πηγάδι, που το έσκαψε μέσα σε βράχο ένας μοναχός με όνομα Ονούφριος που από εκεί υδρεύετε το νησί ακόμα και σήμερα (του 18ου αιώνα μ.Χ.). Ο μοναχός αυτός (λέει ο μύθος) για αστείο τον άφησαν οι άλλοι μοναχοί σε νησάκι που μάζευαν ξυλεία και αυτός μετά από την προσευχή του έριξε το ράσο του στην θάλασσα και ταξίδεψε επάνω του μέχρι το νησί. Ο μοναχός αυτός με τα πολλά καλά που έκανε στο νησί έγινε όσιος και φτιάχτηκε εκκλησάκι που γιορτάζει στις 12 Ιουνίου και είναι ο μόνος προστάτης του νησιού.

Λειτουργικά κείμενα

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος γ΄. Θείας πίστεως.

Ὥσπερ ἄκατον, τὸν σὸν χιτῶνα, ἐν τῷ ὕδατι, ποιήσας πίστει, τῆς θαλάσσης σὺ διέπλεσας πέλαγος, ἀσκητικοῖς δὲ καμάτοις Ὀνούφριε, Κορωνησίας τὴν χθόνα ἡγίασας, Πάτερ Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.

Κοντάκιον

Ἦχος γ΄.

Εὐωδίαν ἄῤῥητον, ἀσκητικῶν σου καμάτων, τοῖς πιστοῖς ἐξέπεμψας, Ὀνούφριε θεηγόρε· ὅθεν, καὶ τὴν ἱεράν σου μνήμην τελοῦντες μέλψωμεν, Κορωνησίας κλέϊσμα μέγα, παλαισμάτων σου τὸ πλῆθος, δι’ ὧν παρεῖδες, τὸ τῆς σαρκὸς ἀσθενές.

Μεγαλυνάριον

Πάθη τὰ χαμαίζηλα παριδών, ἀνεδείχθης Πάτερ, μοναζόντων ὑπογραμμός, ὥσπερ δὲ πυρφόρος, φωστὴρ ἔλαμψας πάλαι, ἐν τῇ Κορωνησίᾳ, Πάτερ Ὀνούφριε.