Γλήχομα ο Χαμαίκισσος

Γλήχομα ο Χαμαίκισσος

Bιότοπος – περιγραφή
H λατινική ονομασία του βοτάνου είναι GLHCHOMA hederaceum (Γλήχομα το κισσόμορφο). Ανήκει στην οικογένεια Λαμπιάτα ή Χειλανθή. Φύεται σε όλη την Ευρώπη και τη βόρειο Ασία. Είναι πολύ κοινό στα αραιά δάση, τα λιβάδια, τα ξέφωτα των δασών και τις παρυφές τους.
Στη χώρα μας το συναντούμε με τις ονομασίες, κισσός, λαγουδοπαξίμαδο, φονόχορτο ή και λαγουδόχορτο. Φυτρώνει σε δροσερά και σκιερά μέρη ή κατά προτίμηση στις ρίζες της χαρουπιάς και μέσα στα σκίνα. Αφθονεί κυρίως στην Ανατολική Κρήτη, όπου και χρησιμοποιούνται σε μεγάλες ποσότητες οι βλαστοί και τα φύλλα του. Λόγω της ιδιαίτερης αρωματικής γεύσης του, προστίθεται συχνά στα φαγητά αντί του μαϊντανού.
Είναι χαμηλό, ποώδες, πολυετές φυτό, που αναδίδει χαρακτηριστικό άρωμα. Φτάνει σε ύψος τα 60 εκατοστά. Παράγει μακριούς στόλωνες. Τα στελέχη του είναι κλαδωτά, στερεά και οδοντωτά. Πράσινα στην πάνω επιφάνεια και υπόλευκα στην κάτω. Φύλλα αντίθετα, νεφροειδή ως καρδιοειδή,τοξοειδή το μήκος των οποίων κυμαίνεται από 2 έως 5 εκατοστά. Χνουδωτά, με μακρύ μίσχο. Aνθη κυανά, ιώδη, ενίοτε ρόδινα, μήκους 17 έως 23 χιλιοστών, διατεταγμένα κατά ρόδακες. Κάλυκας με 10 νευρώσεις και δύο χείλη. Είναι φυτό μελισσοτροφικό και πολλοί μελισσοκόμοι το καλλιεργούν κοντά στις κυψέλες. Οι τρυφεροί βλαστοί τρώγονται ωμοί ή ψημένοι, όπως το σπανάκι, σκέτοι ή με άλλα χορταρικά ή ακόμα και με χοιρινό.

Ιστορικά στοιχεία
Το βότανο ήταν γνωστό στους αρχαίους Ελληνες και έπαιζε σημαντικό ρόλο στη θεραπευτική.
Στη λαϊκή ιατρική το συνιστούσαν για τις καρδιακές, ηπατικές και πνευμονικές παθήσεις. Λόγω των στυπτικών του ιδιοτήτων το χρησιμοποιούσαν εναντίον της διάρροιας και για την επίδεση τραυμάτων.
Στην παραδοσιακή ιατρική της Ευρώπης έχει χρησιμοποιηθεί εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο Γαληνός συνιστούσε το φυτό για τη θεραπεία της φλεγμονής των ματιών. Ο John Gerard, γνωστός Άγγλος βοτανολόγος, συνιστούσε το φυτό για τη θεραπεία εμβοών καθώς και σε ασθένειες των νεφρών και για την δυσπεψία. Επίσης, είχε χρησιμοποιηθεί ως “βότανο του πνεύμονα”. Το χρησιμοποιούσαν επίσης παραδοσιακά ως αποχρεμπτικό, στυπτικό και για τη θεραπεία της βρογχίτιδας. Το αιθέριο έλαιο του φυτού χρησιμοποιήθηκε για αιώνες ως ένα γενικό τονωτικό για κρυολογήματα και βήχα και για την ανακούφιση της συμφόρησης των βλεννογόνων μεμβρανών. Στην παραδοσιακή αυστριακή ιατρική το βότανο έχει συνταγογραφηθεί για εσωτερική εφαρμογή ως σαλάτα ή το τσάι για τη θεραπεία διαταραχών που σχετίζονται με το ήπαρ, τη χολή, τη γαστρεντερική οδό, την αναπνευστική οδό, τα νεφρά, το ουροποιητικό σύστημα, πυρετό και γρίπη. Τον 16ο αιώνα στην Αγγλία το χρησιμοποιούσαν για τη ζύμωση της μπίρας. Αργότερα αντικαταστάθηκε από τον Λυκίσκο.
Στην Κρήτη οι τρυφεροί βλαστοί του καταναλώνονται μόνοι τους ή συνοδεία με τσόχους και αγριομάραθο, τσιγαριαστοί, και σε καλιτσούνια ή χορτόπιτες. Επίσης συνδυάζεται γευστικά με σαλιγκάρια ή σουπιές.

Συστατικά – χαρακτήρας
Το φυτό περιέχει μία πικρή ουσία, τη γλεχομίνη καθώς και τανίνη και ένα αιθέριο έλαιο. Εχει υψηλή περιεκτικότητα σε φαινόλη 2 και περιέχει τριτερπενοειδή (ουρσολικό οξύ και ολεανικό οξύ). Τα φύλλα περιέχουν πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (δεκαοκτατριενοϊκά οξέα) και μικρές ποσότητες υπάρχουν στο στέλεχος και τις ρίζες. Τα φύλλα περιέχουν επίσης gleheda (λεκτίνη), κινεόλη, α-πινένιο, απιγενίνη, β-σιτοστερόλη, βορνεόλη, καφεϊκό οξύ, φερουλικό οξύ, υπεροσίδη, ιώδιο, λουτεολίνη, μενθόλη, ολεανολικό οξύ, ροσμαρινικό οξύ, και ρουτίνη. Περιέχουν ακόμη βιταμίνη C.

Ανθιση – Χρησιμοποιούμενα μέρη – Συλλογή
Ανθίζει από τον Μάρτιο μέχρι τον Μάιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται οι ανθισμένες κορυφές, οι οποίες συλλέγονται από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο πριν μαραθούν τα άνθη. Τα άνθη κόβονται από τη βάση του αν θέλουμε να βλαστίσουν νέοι βλαστοί και ξηραίνονται υπό σκιάν.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Δρα ως διεγερτικό, καταπραϋντικό, μαλακτικό, διουρητικό, αντιβηχικό και τονωτικό βότανο. Σήμερα δεν χρησιμοποιείται, αλλά τα παλιά χρόνια ήταν φαρμακευτικό.
Συνίσταται σε φλογώσεις των ρινικών βλεννών, του λάρυγγα, των βρόγχων, στο βήχα, άσθμα, ξινίλες του στομάχου. Υστερικές και νευρασθενικές καταστάσεις. Εχει χωνευτικές ιδιότητες, θεραπεύει τα έλκη στομάχου και του δωδεκαδακτύλου και ρυθμίζει την έκκριση του γαστρικού οξέως. Εξωτερικά κάνουμε ρινικές πλύσεις.
Στην ομοιοπαθητική, το βάμμα του νωπού φυτού χρησιμοποιείται εναντίον του κατάρρου των βρόγχων, του υγρού άσθματος και μερικών παθήσεων του εντέρου.

Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε μία κουταλιά του τσαγιού ξηρό βότανο σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε πρωί και βράδυ. Λαμβάνεται και ο χυμός των ανθισμένων κορυφών από το νωπό βότανο. Η δοσολογία υπό μορφή χυμού είναι ένα κουταλάκι του τσαγιού 2 – 3 φορές ημερησίως.

Προφυλάξεις
Δεν αναφέρονται παρενέργειες. Ακολουθούμε τη συνιστώμενη δοσολογία.

Y.Γ: Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.