Σύμφυτο

Σύμφυτο

Βιότοπος – περιγραφή:
Η λατινική του ονομασία είναι Symphytum officinale (Σύμφυτο το φαρμακευτικό). Ανήκει στην οικογένεια των Βορανιγιδών. Φύεται σε όλη την Ευρώπη και την βόρεια Ασία. Φυτό πολύ διαδεδομένο στα υγρά λιβάδια. Το συναντούμε με τις ονομασίες Σύμφυτο, Στεκούλι, Χονδρούτσικο, Πηκτή, Προκοπιάνα.
Είναι πολυετής πόα που φυτρώνει αυτοφυές σε υγρά λιβάδια, κοντά σε νερά, σε φράχτες και στις άκρες των δρόμων. Η ρίζα του έπειτα από χρόνια γίνεται σκούρα καφέ έως μαύρη εξωτερικά, υποκίτρινη εσωτερικά και είναι κολλώδης.
Τα φύλλα του είναι τραχιά, λογχοειδή με έντονη νεύρωση και τα άνθη μοβ, ενίοτε λευκά, κιτρινωπά ή ρόδινα, κωδωνοειδή, σε σχήμα καμπανούλας. Σχηματίζουν ταξιανθίες βόστρυχους, γυριστούς προς τα κάτω.
Τα τρυφερά φύλλα του Σύμφυτου είναι γευστικά και τρώγονται ωμά ή μαγειρεμένα. Το βότανο χρησιμοποιείται σήμερα σε σαμπουάν, σαπούνια και κρέμες για το δέρμα.

Ιστορικά στοιχεία:
Είναι βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Είναι η Πηκτή του Διοσκουρίδη ο οποίος αναφέρεται στις επουλωτικές ιδιότητες του φυτού.
Παλιά στην Αγγλία ονόμαζαν το φυτό “knitbone” που σημαίνει «δένει κόκαλα» εξ αιτίας της παραδοσιακής χρήσης του για τη θεραπεία των καταγμάτων. Ο βοτανολόγος Κούλπεπερ έγραφε το 1633 για το βότανο ότι είναι «ιδιαιτέρως καλό για την κήλη και τα κατάγματα». Το σύμφυτο περιέχει αλλαντοΐνη που ενθαρρύνει την αύξηση των οστών, των χόνδρων και των μυϊκών κυττάρων. Όταν τοποθετείται στο συνθλιμμένο βότανο πάνω στο πάσχον άκρο, η αλλαντοΐνη απορροφάται από το δέρμα και επιταχύνει την επούλωση.
Παλιά το μπάνιο με σύμφυτο ήταν δημοφιλές μέσο για την επισκευή του υμένα και συνεπώς την «αποκατάσταση παρθενίας» πριν τον γάμο.
Το βότανο το χρησιμοποιούσαν υπό μορφή ζεστών καταπλασμάτων ή πομάδας για την θεραπεία πληγών, καψιμάτων, ελκών, κιρσών, καταγμάτων, περιοστίτιδων καθώς και για πλευρίτιδα, βρογχίτιδα, βρογχοπνευμονία και ορισμένους ρευματισμούς. Το αφέψημα της ρίζας το χρησιμοποιούσαν για γαργαρισμούς σε περιπτώσεις φαρυγγίτιδας και πονόλαιμου.
Από τα φύλλα του παρασκεύαζαν είδος κόλλας που χρησιμοποιούσαν για την κλώση τραγίσιων και προβατίσιων τριχών.

Στην Κρήτη γνώριζαν το βότανο από παλιά και το ονόμαζαν Στεκούλι. Το χρησιμοποιούσαν για το πλύσιμο των πληγών ως σαρκοθρόφι (επουλωτικό). Το έπιναν και ως μαλακτικό για τον βήχα. Ο μαμές το χρησιμοποιούσαν κοπανισμένο για τις ραγάδες των μαστών στις θηλάζουσες μητέρες.

Συστατικά-χαρακτήρας:
Το φυτό περιέχει αλλαντοΐνη και ένα αλκαλοειδές (σύμφυτο κυνογλωσσίνη), ίχνη κονσολιδίνης, χολίνη και τανίνη. Το ρίζωμα είναι πλούσιο σε σάκχαρο, βλέννες, άμυλο και περιέχει ασπαραγίνη.

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:
Ανθίζει από τον Μάιο μέχρι τον Ιούλιο. Οι θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού υπάρχουν στη ρίζα. στο ρίζωμα και τα φύλλα.
Οι ρίζες εξάγονται την άνοιξη ή το φθινόπωρο όταν το επίπεδο της αλλαντοΐνης που περιέχει το φυτό είναι στο μέγιστο. Τις κόβουμε στη μέση και τις ξηραίνουμε σε μέτρια θερμοκρασία 40-60 βαθμών Κελσίου.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Η θεραπευτική δράση του βοτάνου είναι επουλωτική, μαλακτική, στυπτική και αποχρεμπτική.
Οι εντυπωσιακές επουλωτικές ιδιότητες του σύμφυτου οφείλονται εν μέρει στην παρουσία της αλλαντοϊνης που περιγράψαμε πριν. Η πρόσθετη παρουσία άφθονου μαλακτικού γλισχράματος κάνει το σύμφυτο ένα ισχυρό θεραπευτικό ίαμα για το γαστρικό και δωδεκαδακτυλικό έλκος, την διαφραγματοκήλη (δια του οισοφαγικού τρήματος) και την ελκώδη κολίτιδα. Η στυπτικότητά του βοηθά στις αιμορραγίες όπου και αν εμφανίζονται. Έχει χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις βρογχίτιδας και ερεθιστικού βήχα, όπου καταπραΰνει και μειώνει τον ερεθισμό βοηθώντας ταυτόχρονα την απόχρεμψη.
Το σύμφυτο μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε εξωτερικά στην επούλωση των τραυμάτων όπου βοηθά να σχηματισθεί σωστά ο ουλώδης ιστός. Θέλει όμως προσοχή όταν το τραύμα είναι βαθύ, γιατί η γρήγορη επούλωση εξωτερικά, χωρίς αυτό να έχει επουλωθεί πιο βαθιά θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχηματισμό αποστήματος. Είναι ωφέλιμο για χρόνια κιρσώδη έλκη. Υπό μορφή πλύσεων είναι αποτελεσματικό για την θεραπεία της μητρίτιδας.
Συνδυάζεται με αλθαία και σπειραία για γαστρικά έλκη και φλεγμονές. Για βρογχικές παθήσεις συνδυάζεται με βήχιο, μαρρούβιο και ίνουλα.
Χρησιμοποιείται για τους πόνους των μυών και των αρθρώσεων.

Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Ρίχνουμε ένα κουτάλι του φαγητού με ξηρά φύλλα του βοτάνου σε ένα φλιτζάνι νερό και το βράζουμε για ένα λεπτό. Το αφήνουμε σκεπασμένο για μισή ώρα και το στραγγίζουμε. Από το ρόφημα πίνουμε 1-2 κουτάλια του φαγητού τρεις φορές την ημέρα. . Γλυκαίνουμε κατά προτίμηση με μέλι.

Προφυλάξεις:
Το Σύμφυτο αν και για αιώνες είχε χρησιμοποιηθεί εσωτερικά για αναπνευστικά και πεπτικά προβλήματα δεν χρησιμοποιείται εσωτερικά πλέον. Το φυτό περιέχει αλκαλοειδή πυρρολιζιδίνης που μπορεί να είναι επιβλαβή για το ήπαρ σε υψηλές δόσεις.
Υπερδοσολογία μπορεί να προκαλέσει δηλητηριάσεις.

Υ.Σ.
Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr