Μπόλντο

Μπόλντο

Bιότοπος – περιγραφή

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Peumus boldus (Πέουμος το μπολντό). Ανήκει στην οικογένεια των Μονιμιϊδών. Είναι ένα μικρό αειθαλές δέντρο που φτάνει τα 6 έως 8 μέτρα, αυτοφυές της περιοχής των Άλπεων της Χιλής και του Περού.

Συναντάται αυτοφυές και σε μερικές περιοχές του Μαρόκου. Αναπτύσσεται αργά και καθυστερεί δεκαετίες προκειμένου να ενηλικιωθεί. Το φύλλωμα του είναι αειθαλές, με φύλλα μήκους από 3 έως 5 εκατοστά, στα οποία η κάτω επιφάνεια τους είναι ανοιχτόχρωμη και φέρει χνούδι,. Έχουν σχήμα οβάλ και έντονο πράσινο χρώμα. Φύονται αντιδιαμετρικά με βραχύ μίσχο και αρωματική οσμή. Ο φλοιός του είναι ρυτιδωμένος κατά μήκος με χρώμα ανοιχτοπράσινο και πολύ αρωματικός. Τα άνθη του είναι δίοικα (σε κάθε φυτό δηλαδή υπάρχουν είτε αρσενικά είτε θηλυκά άνθη, όχι όμως και τα δύο στο ίδιο φυτό) και επικονιάζονται από τα έντομα, με χρώμα σχεδόν λευκό ή ωχροπράσινο, μαζεμένα σε τσαμπί. Καρποί βρώσιμοι, δρυπποειδείς, διαμέτρου 2 εκατοστών, πρασινο-κίτρινου χρώματος και γλυκιάς γεύσης. Καλλιεργείται στην Ιταλία και τη βόρειο Αφρική αλλά κυρίως εισάγεται από τη Χιλή. Το Μπόλντο εκτός της δράσης του ως βότανο, για τους λαούς της νότιας Αμερικής είναι ένα αρωματικό μπαχαρικό που χρησιμοποιούν στην κουζίνα τους. Έχει θερμή και πικάντικη γεύση, κάτι σαν υποκατάστατο του ινδικού μασάλα. Κύρια το χρησιμοποιούν σε στο ψάρι, σε σάλτσες και ζωμούς. Το χρησιμοποιούν επίσης σε μανιτάρια και παστωμένα λαχανικά. Αν το δοκιμάσετε χρησιμοποιείστε μικρή ποσότητα, ίσα ίσα για να δώσετε γεύση, γιατί το άρωμα του είναι ισχυρό.

Ιστορικά στοιχεία

Αρχαιολογικά ευρήματα στη Χιλή αποδεικνύουν τη χρήση του Μπόλντο στην παραδοσιακή ιατρική της περιοχής για περισσότερο από 10.000 χρονιά. Συμφωνά με ένα Χιλιανό μύθο, οι ιδιότητες του φυτού ανακαλυφθήκαν τυχαία όταν ένας βοσκός παρατήρησε ότι τα πρόβατα του ήταν πιο υγιή και υπέφεραν σπανιότερα από ασθένειες που συνδέονται με το συκώτι, όταν βοσκούσαν τα αυτοφυή μπολντό που υπήρχαν στα χωράφια του. Από την ανακάλυψη του, το φυτό έχει χρησιμοποιηθεί από τους ιθαγενείς της Χιλής σε παθήσεις του συκωτιού, του εντέρου και της χοληδόχου κύστεως. Επίσης χρησιμοποιείται ευρέως στην παραδοσιακή Χιλιανή ιατρική ως ανθελμινθικό, ήπιο ηρεμιστικό, σε ρευματισμούς, κυστίτιδες, ηπατίτιδες, χολολιθιάσεις, δυσκοιλιότητα, δυσπεψία και ως τονωτικό. Το Μπόλντο βρίσκει ανάλογες εφαρμογές και σε αλλά παραδοσιακά ιατρικά συστήματα της Λατινικής Αμερικής, κυρίως αυτά του Περού και της Βραζιλίας. Στη νότιο Αμερική το χρησιμοποιούν ακόμα για την αντιμετώπιση της γονόρροιας. Έχει αναφερθεί από τον ιατρό Τζέιμς Δούκα η χρήση του για θεραπεία φλεγμονών στο ουροποιητικό σύστημα και στη θεραπεία βλεννόρροιας και σύφιλης. Στη παραδοσιακή ιατρική το χρησιμοποιούσαν ακόμη ως υποκατάστατο του κινίνου στη θεραπεία της ελονοσίας. Στη Νότιο Αμερική, τα φρούτα του καταναλώνονται ωμά η βρασμένα από την προ του Κολόμβου εποχή, ενώ ο φλοιός, που είναι πλούσιος σε τανίνες χρησιμοποιείται στη βυρσοδεψία.

Συστατικά – χαρακτήρας

Πολλά χημικά συστατικά έχουν απομονωθεί κυρίως από τα φύλλα του φυτού και για τουλάχιστον 17 από τα αλκαλοειδή του απαντώνται βιβλιογραφικές αναφορές και μελέτες. Παρόλα αυτά, ως βασικό δραστικό συστατικό του θεωρείται το αλκαλοειδές μπολντίνη, ενώ σε σημαντικές αλλά μικρότερες συγκεντρώσεις απαντώνται η ισομπολντίνη και η λαουροτενίνη. Από τα φύλλα εξάγεται το αιθέριο έλαιο του φυτού, που είναι ιδιαιτέρα αρωματικό και πλούσιο σε ευκαλυπτόλη και ασκαριδόλη, η οποία και μπορεί να είναι τοξική σε υψηλές συγκεντρώσεις και κυμόλη η οποία δίνει στο βότανο τη χαρακτηριστική του ορμή. Περιέχει ακόμη φλαβονικά παράγωγα και μπολντογλυκίνη. Η μπολντίνη είναι τονωτικό της πέψης και ιδιαίτερα της εκκρίσεως της χολής. Το αιθέριο έλαιο και τα φλαβονικά παράγωγα είναι διουρητικά.

Aνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή

Το Μπόλντο ανθίζει Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα του φυτού.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις

Το βότανο δρα ως ανθελμινθικό, αντιοξειδωτικό, χολαγωγό, χολοεκκριτικό, διουρητικό και ηπατοπροστατευτικό. Παραδοσιακά τα φύλλα του μπολντό χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση προβλημάτων που σχετίζονται με τη χοληδόχο κύστη και το ήπαρ. Οι σύγχρονες έρευνες συμφωνούν και τεκμηριώνουν αυτή τη χρήση. Διεγείρουν τη χοληδόχο κύστη και προστατεύουν το ήπαρ από τις τοξίνες. Ειδικότερα το μπολντό αποτελεί ένα πολλά υποσχόμενο φάρμακο για την αντιμετώπιση της ηπατίτιδας. Το ρόφημα του βοτάνου ηρεμεί τα κουρασμένα άτομα διευκολύνοντας τα στην πέψη. Συνιστάται επίσης σε περιπτώσεις ηπατικής ανεπάρκειας. Το έγχυμα του βοτάνου και το βάμμα είναι ειδικό ίαμα για τα προβλήματα της χοληδόχου κύστης όπως οι χολόλιθοι και οι φλεγμονές. Χρησιμοποιείται επίσης όταν υπάρχει πόνος στα σπλάχνα που οφείλεται σε προβλήματα ήπατος ή χοληδόχου κύστης. Έχει ήπιες μαλακτικές και αντισηπτικές δράσεις στο ουροποιητικό σύστημα. Και για αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κυστίτιδα. Για τα προβλήματα της χολής συνδυάζεται καλά με υδραστίδα και αλθαία. Το Μπόλντο επίσης το χρησιμοποιούμε στη σύνθεση πολλών ιδιοσκευασμάτων γιατί αναμειγνύεται εύκολα με τα άλλα φυτά που διευκολύνουν τη χώνεψη.

Παρασκευή και δοσολογία

Η μέση ημερήσια δόση του βοτάνου είναι 3 έως 4,5 γραμμάρια. Τα φύλλα του βοτάνου παρασκευάζονται ως έγχυμα. Ρίχνουμε σε μία κουταλιά του τσαγιού ξηρό βότανο ένα φλιτζάνι βραστό νερό και το αφήνουμε σκεπασμένο 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα.

Προφυλάξεις

Το Μπόλντο περιέχει ισχυρές χημικές ουσίες όπως αλκαλοειδή (ασκαριδόλη) στο αιθέριο έλαιο. Η χρήση του αιθέριου ελαίου να αποφεύγεται γιατί σε περίπτωση υπερδοσολογίας μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο νευρικό σύστημα. Δεν το χρησιμοποιούμε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η χρήση του δεν πρέπει να ξεπερνά το χρονικό όριο των δύο έως έξι εβδομάδων. Το αποφεύγουμε όταν υπάρχουν προβλήματα απόφραξης χοληφόρων οδών ή σοβαρές ηπατικές νόσοι.

Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.