Η αγωγή των παιδιών 

Η αγωγή των παιδιών 

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Ας προετοιμάζουμε τα παιδιά μας, ώστε να μπορούν να αντέχουν σ’ όλες τις δοκιμασίες του βίου και να μην εκπλήσσονται για τα δυσάρεστα που έρχονται. Ας τα ανατρέφουμε με την παιδαγωγία και νουθεσία Κυρίου, και θα μας περιμένει πολύς μισθός. Γιατί, αν οι άνθρωποι που κατασκευάζουν αγάλματα βασιλέων και ζωγραφίζουν εικόνες, απολαμβάνουν τόσο μεγάλη τιμή, εμείς που στολίζουμε τη βασιλική εικόνα (γιατί ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού), δεν θα απολαύσουμε άπειρα αγαθά, αφού αποκαθιστούμε στο πρόσωπο του παιδιού το «καθ’ ομοίωσιν» του Θεού; Γιατί αυτό είναι το όμοιο με το Θεό, η αρετή της ψυχής, που αποκτάται, όταν εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας να είναι αγαθά, να μην οργίζονται, να είναι ανεξίκακα. Όλα αυτά είναι χαρακτηριστικά του Θεού, που αποκτούν και τα παιδιά, όταν τα εκπαιδεύσουμε να ευεργετούν, να είναι φιλάνθρωπα, να περιφρονούν τα εγκόσμια. Αυτό λοιπόν ας είναι το έργο μας, το να διαπλάσσουμε και να ρυθμίζουμε και τον εαυτό μας και εκείνα προς το πρέπον.

Άκουσε τον Απ. Παύλο που λέει: «Να ανατρέφετε τα παιδιά σας με παιδαγωγία και νουθεσία σύμφωνη με το θέλημα του Κυρίου». Μην προσπαθείς να τον κάνεις ρήτορα, αλλά παιδαγώγησέ τον να φιλοσοφεί. Γιατί, αν δεν γίνει ρήτορας, δεν θα προέλθει καμιά βλάβη· ενώ αν απουσιάζει το δεύτερο, κανένα κέρδος δεν θα προκύψει από την ρητορική δεινότητα. Χρειάζονται τρόποι καλοί και όχι λόγια, ήθος και όχι ρητορική δεινότητα, έργα και όχι λόγια… Μην ακονίζεις τη γλώσσα του, αλλά καθάρισε την ψυχή του. Δεν τα λέω αυτά για να σε εμποδίσω να μορφώσεις το παιδί σου, αλλά για να σε εμποδίσω να προσέχεις μόνον τα κοσμικά χαρίσματα. Μη νομίσεις ότι μόνον ο μοναχός έχει ανάγκη από τα διδάγματα αυτά της Αγ. Γραφής. Γιατί περισσότερο από τους μοναχούς τα χρειάζονται τα παιδιά που θα ασχοληθούν με την (κοσμική) βιοπάλη. Όπως δηλαδή ακριβώς εκείνος που μένει διαρκώς μέσα στο λιμάνι, δεν έχει ανάγκη από κατασκευή πλοίου, από καπετάνιο και από πλήρωμα ναυτών, αλλά εκείνος που ταξιδεύει πάντοτε (μέσα) στη θάλασσα, έτσι αντίστοιχα συμβαίνει τόσο με τον κοσμικό όσο και με το μοναχό. Γιατί ο μεν μοναχός, σαν να βρίσκεται σε λιμάνι χωρίς κύματα, ζει ζωή ήσυχη, και απαλλαγμένη από κάθε καταιγίδα· ενώ ο κοσμικός είναι διαρκώς θαλασσινός (ταξιδιώτης) και ταξιδεύει στη μέση στο πέλαγος αντιμετωπίζοντας πολλές τρικυμίες. Κι’ αν ακόμη αυτός δεν έχει ανάγκη, πρέπει όμως να είναι προετοιμασμένος, ώστε να κλείνει τα στόματα των άλλων. Ώστε, όσο περισσότερο ευδοκιμήσει σ’ αυτή τη ζωή, τόσο περισσότερο του χρειάζεται η μόρφωση της Αγ. Γραφής…

Σκέψου λοιπόν, όσο είναι δυνατόν, το γιό σου να μπαίνει εκεί, σαν άριστος γιατρός, μαζί με τα εργαλεία που μπορούν να θεραπεύουν τη φλεγμονή του καθενός, να πλησιάζει τον καθένα και να συζητεί και να θεραπεύει το άρρωστο σώμα, χρησιμοποιώντας τα φάρμακα της Αγ. Γραφής και μεταδίδοντας τα πνευματικά διδάγματα…

Δεν είναι δυνατόν ένας τέτοιος άνθρωπος να διαφύγει την προσοχή των άλλων.

Γιατί ανάμεσα στους πολλούς υγιείς, ένας υγιής θα μείνει απαρατήρητος. Όταν όμως ανάμεσα σε πολλούς ασθενείς υπάρχει και ένας υγιής, γρήγορα η φήμη του θα φθάσει στ’ αυτιά του βασιλιά και θα τον κάνει γνωστό σε πολλά έθνη. Έχοντας λοιπόν αυτά υπόψη σας, να ανατρέφετε τα παιδιά σας με παιδαγωγία και νουθεσία σύμφωνη με το θέλημα του Κυρίου.

Κάνε το σπίτι σου Εκκλησία· γιατί είσαι υπεύθυνος και για των παιδιών σου και για των δούλων σου τη σωτηρία. Και όπως ακριβώς εμείς για σας θα δώσουμε λόγο, έτσι και καθένας από σας είναι υπεύθυνος και για το δούλο του και για τη γυναίκα του και για το παιδί του.

Γι’ αυτό είναι καλύτερα να εφοδιάζουμε το παιδί με ηθικά και πνευματικά όπλα από την πρώτη παιδική ηλικία, που είναι ακόμη κύριος του εαυτού του και ελεύθερο από δεσμεύσεις και πάθη… Γιατί εκείνος που αποφασίζει να ακολουθήσει τη ζωή της πνευματικής ασκήσεως στο τέλος της ζωής του, ξοδεύει όλο τον καιρό του, προσπαθώντας να ξεπλύνει τα αμαρτήματα του παρελθόντος, και σ’ αυτό εξαντλείται όλη του η φροντίδα. Αλλ’ ούτε τότε προλαβαίνει να διορθωθεί και φεύγει από τον κόσμο έχοντας υπολείμματα των πνευματικών του πληγών. Εκείνος όμως που άρχισε τον αγώνα από την παιδική του ηλικία, δεν ξοδεύει τον καιρό του σ’ αυτό, ούτε ασχολείται με τη θεραπεία τραυμάτων, αλλά παίρνει από νωρίς τα βραβεία… και μένει παντοτινά σταθερός και αμετακίνητος στις αρχές του.

Ας μη μου πει κανείς, ότι τα παιδιά δεν πρέπει να ασχολούνται με την ακρόαση του θείου λόγου· γιατί θα έπρεπε όχι μόνον να ασχολούνται, αλλά αυτά τα θεία λόγια να είναι η μοναδική τους απασχόληση. Δεν το υποστηρίζω όμως αυτό λόγω της αδυναμίας σας, ούτε τα απομακρύνω από τη μελέτη των μη χριστιανών φιλοσόφων, όπως ακριβώς δεν απομακρύνω και σας από τις κοσμικές υποθέσεις. Αλλά αξιώνω μια από τις εφτά ημέρες της εβδομάδας να την αφιερώνουν στον κοινό όλων μας Κύριο… Γιατί αυτή προ παντός η ηλικία έχει ανάγκη από τέτοιες ακροάσεις. Επειδή δηλαδή είναι τρυφερή, βρίσκουν αμέσως απήχηση τα θεία λόγια, γιατί η ακρόαση τυπώνεται στο νου τους, όπως ακριβώς μια σφραγίδα στο μαλακό κερί. Άλλωστε και η ζωή τους τότε αρχίζει να αποκλίνει προς την κακία ή προς την αρετή. Αν λοιπόν από την αρχή και από τα πρώτα τους βήματα τα απομακρύνουμε από την πονηριά και τα χειραγωγήσουμε προς την άριστη οδό, η ευσέβεια θα τους γίνει ένα είδος συνήθειας και φύσεως. Έτσι δεν θα μεταστρέφονται εύκολα με τη θέλησή τους προς το κακό, γιατί η συνήθεια αυτή θα τα βοηθεί να πράττουν τα καλά έργα. Έτσι θα γίνουν για μας σεβαστότερα από τους γέροντες και χρησιμότερα στις δημόσιες υποθέσεις, αφού θα παρουσιάζουν στη νεότητά τους τις αρετές των γεροντότερων.

-Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος