Παλαιό Ημερολόγιο :
16/03/2024
Νέο Ημερολόγιο :
29/03/2024
Lang1 Lang2 Lang3 Lang4 Lang4

KATHGORIES

Φακή

Φακή

Βιότοπος – περιγραφή:
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι LENS culinaris ( Φάκος ο μαγειρικός ). Ανήκει στην οικογένεια των Κυαμοειδών. Η κοινή γνωστή μας φακή, φυτό ποώδες και πολύκλαδο. Ο βλαστός της διακλαδώνεται και φτάνει σε ύψος το μισό μέτρο. Τα κλαδιά του είναι αναρριχώμενα και μακριά και τα φύλλα του σύνθετα που εναλλάσσονται. Καθένα από τα φύλλα της φακής αποτελείται από 6 ζεύγη μακριών φυλλαρίων που καταλήγουν σε αγκάθι. Το μήκος των φυλλαρίων αυτών ξεπερνά τα 10 εκατοστά. Ο καρπός της ή λοβός είναι μικρός, δεν ξεπερνά τα 3 εκατοστά και είναι πλατύς φέρει δε 2-3 μικρούς σπόρους τις γνωστές φακές του εμπορίου. Οι φακές έχουν διάμετρο 3-10 χιλιοστά.
Υπάρχουν τέσσερεις ποικιλίες του φυτού. Η πράσινη, η καστανόχρους, η ξανθή και η ποικιλόχρους. Στη χώρα μας συναντούμε τις τρεις τελευταίες.

Ιστορικά στοιχεία:
Φυτό γνωστό από την αρχαιότητα. Οι αρχαίοι έλληνες με τις λέξεις «φακός» ή «φακοί» εννοούσαν το φυτό και τον ωμό καρπό. Την λέξη «φακή» την χρησιμοποιούσαν για τον ψημένο «φακό».
Φυτό γνωστό στην Ανατολή και τις χώρες που βρέχονται από την Μεσόγειο. Ήταν διαδεδομένη ευρύτατα στους Εβραίους.
Στην αρχαία Ελλάδα ήταν συνηθισμένο φαγητό των φτωχών πολιτών.
Ο Ιπποκράτης θεωρούσε την αναποφλοίωτη φακή ότι προκαλεί κοιλιακά προβλήματα. «Ο φακός στύφει και άραδον εμποιέει ήν μετά του φλοιού» αναφέρει ο πατέρας της ιατρικής. Συνιστούσε όμως τον ζωμό της φακής κατά των πόνων της καρδιάς, της δύσπνοιας και των κολικών των νεφρών και του ήπατος.
Το ζωμό από τον δεύτερο βρασμό της αποφλοιωμένης φακής συνιστούσε ο Γαληνός κατά της διάρροιας, της δυσεντερίας και των μητρορραγιών.
Ο Διοσκουρίδης θεωρούσε τον «φακόν» ως φυσώδη και προκαλούντα κακά όνειρα. Συνιστούσε την αποφυγή της συχνής χρήσης αυτού, για τον κίνδυνο αμβλυωπίας, άποψη που εδέχετο και ο Γαληνός.
Οι Ρωμαίοι την εκτιμούσαν πολύ. Ο Πλίνιος αναφέρει ότι το λατινικό όνομα της φακής «Lens” παράγεται από το «Lenis” που σημαίνει πράος, διότι πίστευε ότι η χρήση της φακής καθιστούσε τα άτομα ευδιάθετα. Την άποψη ότι η φακή φέρνει ευθυμία σε όσους την φάνε την είχε και ο Φλωρεντίνος, όπως γράφει στα «Γεωπονικά» ο Κασσιανός Βάσσος.
Κατά τον Μεσαίωνα και την περίοδο της αναγέννησης η φακή είχε κακή φήμη. Την θεωρούσαν ως το χειρότερο όσπριο. Ο Αβικέννας όμως όπως και ο Αμβρόσιος Παρέ την συνιστούσαν ως ειδικό φάρμακο κατά την ευλογιάς.
Ο μοναχός Αγάπιος ο Κρης έγραφε ότι «η φακή βλάπτει τους μελαγχολικούς, αφανίζει το σπέρμα, παύει της σαρκός το σκάνδαλον, δι αυτό την τρώγουσιν όσοι ποθούσι την σωφροσύνην».
Στην Κρήτη γνώριζαν τις αντιαφροδισιακές ιδιότητες του φυτού. Στα μοναστήρια την μαγείρευαν πολύ συχνά «μα δεν το μολογούνε οι καλόγεροι» έλεγαν. Ακόμη έλεγαν ότι η φακή έχει κατάρα και πρέπει να καθαριστεί τρεις φορές «γιατί βρίχνεις σαφί πέτρες, α δεν την έχεις καθαρισμένη τρεις βολές».
Συστατικά-χαρακτήρας:
Οι φακές περιέχουν πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπος, φυτικές ίνες, ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο, φώσφορο, κάλιο, νάτριο, ψευδάργυρο, φυλλικό οξύ. Περιέχει ακόμη βιταμίνη Α, θεαμίνη, ριβοφλαβίνη και νιασίνη.
Με περίπου το 30% των θερμίδων τους από πρωτεΐνες, οι φακές έχουν το τρίτο υψηλότερο επίπεδο πρωτεΐνης, κατά βάρος, οποιουδήποτε οσπρίου ή παξιμαδιού μετά τη σόγια και την κάνναβη. Οι πρωτεΐνες περιλαμβάνουν την ουσιώδη αμινοξέα ισολευκίνη και λυσίνη και οι φακές μια φθηνή πηγή απαραίτητων πρωτεϊνών σε πολλά μέρη του κόσμου, ειδικά στην Δυτική Ασία και την Ινδική υποήπειρο, οι οποίες έχουν μεγάλους πληθυσμούς χορτοφάγων. Οι φακές είναι ελλιπείς σε δύο βασικά αμινοξέα, την μεθειονίνη και κυστεΐνη.
Οι κόκκινες (ή ροζ) φακές, περιέχουν μικρότερη συγκέντρωση ινών από τις πράσινες φακές (11% αντί 31%).

Τα χαμηλά επίπεδα του εύπεπτου αμύλου (Readily Digestible Starch (RDS)) 5% και τα υψηλά επίπεδα των αργών αφομοιουμένων αμύλων (Slowly Digested Starch (SDS)) 30%, κάνουν τις φακές, στους ανθρώπους με διαβήτη, πολύ σημαντικές. Το υπόλοιπο 65% του αμύλου είναι ένα ανθεκτικό άμυλο που κατατάσσεται ως RS1,[14] που είναι ένα υψηλής ποιότητας ανθεκτικό άμυλο, το οποίο έχει 32% αμυλόζη.

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:
Η φακή ανάλογα με την ποικιλία της μπορεί να σπαρθεί φθινόπωρο ή νωρίς την άνοιξη. Η φθινοπωρινή σπορά δίνει μεγαλύτερη παραγωγή. Χρησιμοποιείται ο καρπός του φυτού για την παρασκευή σούπας χωρίς καμία άλλη διαδικασία. Σε άλλες όμως χώρες της Μέσης ανατολής οι σπόροι αποφλοιώνονται , χωρίζονται οι κοτυληδόνες και μετά χρησιμοποιούνται. Η αποφλοίωση αυξάνει την πεπτικότητα των πρωτεϊνών και μειώνει τον χρόνο βρασμού. Η φακή συλλέγεται μόλις κιτρινίσουν τα φυτά της.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Η φακή είναι καλή πηγή ασβεστίου και περιέχει μεγάλη ποσότητα μη αιμικού σιδήρου και νάτριο. Πρέπει όμως η κατανάλωση της να συνοδεύεται με τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C (εσπεριδοειδή, φράουλες, ακτινίδια, ντομάτες, πιπεριές, λάχανο), β- καροτένιο (καρότο) και μηλικό οξύ (λευκό κρασί), γιατί οι ουσίες αυτές αυξάνουν την απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου κατά τρείς φορές περίπου.
Ο σίδηρος βοηθά στην ενδυνάμωση και ανάπτυξη των οστών προλαμβάνοντας την οστεοπόρωση. Οι βιταμίνες της φακής, ιδιαίτερα αυτές του συμπλέγματος Β καταπολεμούν το στρες. Το φυλικό οξύ που περιέχει βελτιώνει την αντοχή του οργανισμού στις καρκινογόνες ουσίες και συμβάλλει στην επανόρθωση των βλαβών που προκαλούν.
Οι φακές, λόγω του χαμηλού τους γλυκαιμικού δείκτη ενδείκνυνται στην πρόληψη σακχαρώδους διαβήτη τύπου ΙΙ, ενώ λόγω της χαμηλής περιεκτικότητάς τους σε νάτριο αποτελούν ιδανική τροφή για υπερτασικούς ασθενείς.

Παρασκευή και δοσολογία:
Η φακή είναι φαγητό που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα δυσπεψίας αν δεν ακολουθήσουμε ορισμένους κανόνες. Οι μουσκεμένες φακές είναι εύπεπτες και νόστιμες. Πάντοτε όμως πρέπει να τις τρώμε αρκετές ώρες μετά το βράσιμο, γιατί είναι λιγότερο δύσπεπτες. Ποτέ να μην τρώμε φακές δύο φορές την ίδια μέρα, ούτε την επόμενη μέρα. Πριν βράσουν τις μουσκεύουμε στο νερό για 12 ώρες. Τις βράζουμε σε όσο το δυνατόν πιο χαμηλή θερμοκρασία για να μην χάσουν τη νοστιμιά τους. Ο συνδυασμός φακής με ρέγγα είναι ανθυγιεινός γιατί γίνονται πιο δύσπεπτες.

Προφυλάξεις:
Οι φακές λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε πρωτεΐνη και φωσφόρο, δεν αποτελούν κατάλληλη τροφή για ασθενείς με οξεία και χρόνια νεφρική ανεπάρκεια όπου συστήνεται ο περιορισμός της πρωτεϊνικής πρόσληψης στην καθημερινή διατροφή. Απαγορεύεται η κατανάλωσή τους σε περιπτώσεις οξείας ουρικής αρθρίτιδας, ενώ επιτρέπεται η περιορισμένη κατανάλωσή τους σε περιπτώσεις χρόνιας ουρικής αρθρίτιδας.

Υ.Σ.
Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.

Αγαπητοί φίλοι της σελίδας, παρακαλούμε να είστε ευγενικοί και κόσμιοι στις εκφράσεις σας, με σεβασμό, κατανόηση και αξιοπρέπεια, προς τους συνανθρώπους μας, όπως αρμόζει σε λογικούς ανθρώπους, αλλά και σε ενσυνείδητους Χριστιανούς οι οποίοι κάνουν πράξη τον Ευαγγελικό λόγο, «Αγαπάτε αλλήλους». Φυλάξτε το στόμα σας, από λόγια περιττά, πικρόχολα, ανώφελα, ασκηθείτε στην προσευχή του Ιησού, εγκρατευθείτε και ο Κύριος θα σας περιβάλλει με το ανεκτίμητο δώρο της αγάπης Του. Οι απόψεις της ιστοσελιδας μπορεί να μην ταυτίζονται με τα περιεχόμενα του άρθρου. Τα άρθρα που δημοσιεύονται εδώ, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν με οποιοδήποτε τρόπο την ιστοσελιδα. Οι διαχειριστές της ιστοσελιδας δεν ευθύνονται για τα σχόλια και τους δεσμούς που περιλαμβάνει. Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, γενικά και εναντίον των συνομιλητών ή των συγγραφέων. Μην δημοσιεύετε άσχετα σχόλια με το θέμα. Με βάση τα παραπάνω με λύπη θα αναγκαζόμαστε να διαγράφουμε τα απρεπή και βλάσφημα σχόλια τα οποία δεν αρμόζουν στον χαρακτήρα και στο ήθος της σελίδας μας χωρίς καμία άλλη προειδοποίηση.